توسط : مصرف‌کنندگان در جهان امروز، به دو روش کلی پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند:
1- روشهای پرداخت الکترونیکی (e-com Payment)
2- روشهای پرداخت حضوری یا POS (Point of Sale)
روشهای پرداخت الکترونیکی به مجموعه‌ای از روش‌ها و فرآیندهایی گفته می‌شود که اشخاص با استفاده از آنها می‌توانند بر بستر اینترنت، عملیات پرداخت و انتقال وجه را انجام دهند. روشهای پرداخت الکترونیکی مختلفی وجود دارد مانند پرداخت از کیف پول دیجیتال، کارت‌های نقدی و اعتباری، حساب به حساب (A2A)، BNPL، پرداخت در زمان تحویل (Cash on Delivery)، پیش‌پرداخت (PrePay)، پساپرداخت (PostPay)، چک الکترونیکی و پرداخت با رمزارزها (Cryptocurrency).
انواع پرداخت با رمزارزها
همانطور که اشاره شد یکی از روشهای پرداخت الکترونیکی، رمزارزها هستند. همچنین رمزارزها در پرداخت‌های حضوری یا دستگاه‌های POS نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. مصرف‌کنندگان به چند صورت می‌توانند پرداخت‌های رمزارزی خود را انجام دهند:
1- پرداخت مستقیم رمزارز: کاربران می‌توانند با استفاده از رمزارزهایی مانند بیت‌کوین، اتریوم و دیگر آلت‌کوین‌ها پرداخت مستقیم خود را به پذیرندگان انجام دهند.
2- خدمات پذیرندگان: برخی از شرکت‌ها و پلتفرم‌های آنلاین رمزازرها از طریق پردازنده‌های پرداخت پذیرش می‌کنند. این پردازنده‌ها، رمزارزها را به ارز یا فیات محلی تبدیل و به حساب پذیرندگان واریز می‌کنند. BitPay، CoinGate، Coinbase commerce و CoinPayments از این نوع پردازنده‌ها هستند.
3- پرداخت‌های کیف پول رمزارزی: پرداخت کیف پول به کیف پول (Wallet-to-Wallet) شامل ارسال رمزارزها بین کیف پولهای مختلف است. کاربران می‌توانند به وسیله آدرس کیف پول‌ها از انتقال شخص به شخص (Peer-to-Peer) استفاده کنند.
4- کارت‌های نقدی رمزارزی: برخی از شرکت‌ها کارت‌های نقدی متصل به کیف پول رمزارزی صادر می‌کنند. کاربران می‌توانند با رمزارزها این کارت‌ها را شارژ و در خریدهای روزانه از آنها استفاده و رمزارزها را از طریق دستگاه POS به پول فیات تبدیل کنند.
5- دستگاه‌های POS رمزارز: برخی از کسب و کارها از دستگاه‌های POS رمزارز استفاده می‌کنند که به آنها امکان می‌دهد پرداخت‌های رمزارز را در فروشگاه‌های حضوری بپذیرند. مشتریان می‌توانند با استفاده از برنامه‌های تلفن همراه یا کدهای QR با رمزارز پرداخت کنند.
6- درگاه‌های پرداخت رمزارز: درگاه‌های پرداخت، تراکنش‌های رمزارزها را برای مشاغل آنلاین تسهیل می‌کنند. این خدمات با پلتفرم‌های تجارت الکترونیک ادغام می‌شوند و به پذیرندگان اجازه می‌دهند تا پرداخت‌های رمزارزها را در وب‌سایت‌های خود بپذیرند.
7- پرداخت‌های مکرر خودکار: رمزارزها را می‌توان برای خدمات مبتنی بر اشتراک استفاده کرد. کاربران به پرداخت‌های مکرر برای خدمات یا دسترسی به محتوا بوسیله رمزارزها مجوز می‌دهند.
8- پرداخت‌های توکنی: برخی از پروژه های بلاک‌چین توکن‌هایی صادر می‌کنند که می‌توانند برای اهداف خاصی در اکوسیستم خود استفاده شوند. کاربران ممکن است با استفاده از این توکن‌ها برای خدمات یا محصولات ارائه شده توسط پروژه، پرداخت انجام دهند.
9- پرداخت‌های قرارداد هوشمند: قراردادهای هوشمند در پلتفرم‌های بلاک‌چین مانند اتریوم را می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که در صورت تحقق شرایط از پیش تعریف‌شده، پرداخت‌ها را به‌طور خودکار انجام دهند. این قابلیت برنامه ریزی را به تراکنش های ارزهای دیجیتال اضافه می کند.
10- پرداخت با استیبل‌کوین‌ها: استیبل‌کوین‌ها به پشتوانه ارزهای سنتی مانند دلار عرضه شده‌اند و به واسطه نوسانات کمتر در ارزش و قیمت، آنها ابزار پرداخت پایدارتری را ارائه می‌کنند. تتر (Tether)، USDC،BUSD و … نمونه‌هایی از این استیبل‌کوین‌ها هستند.
11- پرداخت با توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs): در حالی که NFTها به طور عمده با هنر دیجیتالی و کلکسیون‌ها مرتبط هستند، می‌توانند برای پرداخت‌های مختلف در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز نیز مورد استفاده قرار گیرند. توکن‌های غیرقابل تعویض می‌توانند نشان‌دهنده مالکیت دارایی‌های دنیای واقعی یا دسترسی به خدمات خاص باشند.
12- راه‌حل‌های لایه 2: راه حل‌های مقیاس بندی لایه 2، مانند شبکه لایتنینگ برای بیت‌کوین و راه حل‌های مختلف برای اتریوم، با هدف بهبود مقیاس پذیری و کاهش هزینه تراکنش‌ها اجرا می‌شوند. این راه‌حل‌ها تراکنش‌های خرد سریع ر و مقرون به صرفه‌تر را امکان پذیر می‌کند.
13- ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی (CBDCs): برخی کشورها در مرحله توسعه ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی هستند. این ارزهای دیجیتال تحت حمایت دولت هستند و می‌توانند برای پرداخت مورد استفاده قرار گیرند. این ارزها که قیمت یا ارزش ثابتی دارند به پشتوانه اعتبار بانک‌های مرکزی و پول فیات کشورها منتشر می‌شوند.
14- پرداخت‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi): پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز خدمات مالی مختلفی از جمله وام، استقراض و پرداخت را بدون واسطه‌های سنتی امکان پذیر می‌کند. استیبل کوین‌ها و قراردادهای هوشمند نقش مهمی در پرداخت‌های دیفای دارند.
پیش‌بینی روند پرداخت با رمزارزها
نکته قابل توجه این است که سهم ارزش تراکنش‌های پرداخت با رمزارزها در سال 2022 کمتر از 0.2 درصد از روشهای مختلف پرداخت الکترونیکی بوده است. دلیل این امر آن است که بیشتر خریداران رمزارز، آن را برای سرمایه‌گذاری می‌خرند و تمایل کمتری نسبت به پرداخت با رمزارز برای خرید کالا و خدمات دارند. طبق یک نظرسنجی توسط گزارش پرداخت جهانی، 77 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی برای سرمایه‌گذاری اقدام به خرید رمزارز کرده‌اند و تنها 18 درصد از این شرکت‌کنندگان به پرداخت با رمزارز برای خرید کالا و خدمات تمایل نشان داده‌اند.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که پرداخت‌های رمزارزی مزایای مختلفی از جمله تراکنش‌های سریع‌تر و کارمزدهای پایین‌تر را ارائه می‌دهند، اما با چالش‌هایی مانند نوسان قیمت و قوانین نظارتی نیز همراه هستند. نوسانات قیمت در نوامبر 2022 با فروپاشی صرافی FTX، دومین صرافی بزرگ رمزارزها تشدید شد. این رویداد نگرانی‌هایی را در میان دارندگان رمزارزها افزایش داد و باعث انتقال بیشتر رمزارزها از کیف پول صرافی‌ها به کیف پول شخصی شد.
با این حال طبق برآوردهای گزارش پرداخت جهانی، حجم تراکنش‌های پرداخت الکترونیکی با رمزارز چیزی در حدود 11.6 میلیارد دلار در سال 2022 بوده است.
با وجود دلایلی که مطرح شد اما، پذیرندگان بیشتری در حال کشف مزایای پذیرش رمزارزها به عنوان پرداخت برای کالاها و خدمات هستند: توانایی دسترسی به مشتریان جدید، سرعت زمان انجام و پایین بودن فی تراکنش‌ها. به همین دلیل پیش‌بینی شده است که ارزش تراکنش‌های رمزارزی تا سال 2026 به 39 میلیارد دلار برسد. اگر چه تخمین زده شده است که این مقدار، تنها 0.5 درصد از پرداخت‌های الکترونیکی در سال 2026 باشد.
و در نهایت باید اشاره کرد که، با پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تحولات قوانین نظارتی که آینده تراکنش‌های الکترونیکی را شکل می‌دهند، چشم‌انداز پرداخت‌های رمزارزی پویا و در حال توسعه است. همانطور که صنعت همچنان به تکامل خود ادامه می دهد، نوآوری ها و روشهای استفاده جدید از رمزارزها ابداع خواهند شد.
منبع آمار: گزارش پرداخت جهانی (World Payment Report)
