توسط : در سال‌های اخیر، کمتر کسی در حوزه علوم اعصاب(نوروساینس) و بلاکچین فعالیت می‌کند که نام زارلا، پروژه‌ای نوآورانه که توسط دو کارآفرین ایرانی پایه‌گذاری شده، به گوشش نرسیده باشد. ایده اولیه شکل‌گیری این استارتاپ و داستان این دو کارآفرین بارها در گزارشات و مصاحبه‌ها بازگو شده است. در این گزارش، قصد داریم نگاهی متفاوت به تجربیات، دستاوردها و اخبار جدید زوبین نعمتی و فاطمه عبداله، بنیانگذاران زارلا، داشته باشیم.
معرفی زارلا
زارلا به عنوان پلتفرم غیرمتمرکز جمع‌آوری داده‌های اختصاصی بیوسیگنال(سیگنال‌های زیستی از جمله سیگنال مغزی) مبتنی بر شبکه اتریوم شناخته می‌شود که هدف اصلی آن، حل مشکل جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز در حوزه علوم‌اعصاب و تسریع این فرآیند است. همانطور که برهمگان واضح است به روش سنتی جمع‌آوری این نوع داده بسیار سخت، زمانبر و پرهزینه است که منجر به انحراف در مدل‌های هوش‌مصنوعی این حوزه شد و هدف زارلا حل این مشکل است. اما زارلا تنها محدود به یک پلتفرم باقی نماند و تبدیل به یک اکوسیستم از طرح‌های نوآورانه با هدف کاهش مشکلات و اختلالات مغزی در سراسر دنیا شد.
به گفته زوبین نعمتی و فاطمه عبداله، توسعه این اکوسیستم را با جمعا مبلغ ۵۰۰ هزار دلار سرمایه و ثبت شرکت در دبی آغاز کردند. این اکوسیستم شامل پلتفرم جمع‌آوری داده پاد(کیوسک تجهیزات نوروساینسی) متاورس و سیستم احراز‌هویت براساس سیگنال‌های حیاتی(مبنا) بوده که برای هر کدام از این اجزا تیم‌اجرایی و فنی خود شکل گرفت.
تیم پاد با هدف ساختن یک کیوسک نوروساینسی شروع به‌کار کرد و هدف آن طراحی کیوسک قابل حمل و نصب با تجهیزات کامل یک کلینیک نوروساینس بود تا دسترسی به سرویس‌های این حوزه را در سطح جهان برای افراد چه برای افزایش بهره‌وری مغزی و چه درمان اختلالات را افزایش دهد و در مکان‌هایی همچون هتل‌ها، فرودگاه‌ها، فروشگاه‌ها و غیره در دسترس قرار گیرد. این تیم جمعی از متخصصین ایرانی و خارجی بودند و تا پروتایپ‌های اولیه پیشرفت داشته است.
تیم مبنا حول‌محور توسعه سرویس احراز‌هویت با سیگنال‌های حیاتی(قلبی و مغزی) با چشم‌انداز ارائه سیستم احراز‌هویت امن و متن باز شکل گرفت. داده اولیه توسط درخواست ثبت‌شده روی پلتفرم زارلا و مشارکت داوطلبین برای جمع‌آوری سیگنال مغزی با سناریو خاص تهیه شد و جمعی از متخصصین ایرانی و خارجی در این تیم مشغول به فعالیت بودند.
پروژه متاورس به‌نام Bioverse که در دوره اوج موضوع متاورس شروع به فعالیت کرد و به مرحله پروتوتایپ از لحاظ توسعه نرم‌افزار رسید. کاربر با داشتن یک هدست EEG امکان به اشتراک‌گذاری سیگنال خود را در محیط متاورس داشت. در نهایت هم پروژه پردی‌پای که به‌عنوان یک بازی آنلاین نوآورانه با رویکرد کاهش آسیب و کاهش اختلالات مغزی ناشی از شرط‌بندی شکل گرفته که در ادامه در این خصوص صحبت خواهیم کرد.
مهم‌ترین چالش هایی که با آن دست و پنجه نرم کرده اید چیست؟
راه اندازی چنین اکوسیستم نوآورانه و چندجانبه‌ای با چالش‌های متعدد و بزرگی ازجمله مشکلات رگولاتوری، سرمایه‌گذاری، زیرساخت و فنی، آموزش و فرهنگ سازی مواجه بود. از مهم‌ترین چالش‌های پلتفرم داده، هزینه بالای آموزش و بدست آوردن کاربر در این پلتفرم (به‌دلیل دور بودن فضای ذهنی نوروساینتیست‌ها از تکنولوژی‌های جدید مانند بلاکچین) مشکلات رگولاتوری در کشورهای مختلف و قوانین سختگیرانه دانشگاه‌ها در خصوص کمک‌های مالی به پروژه‌های این حوزه براساس شاخص‌ها و داده‌های تامین شده به روش سنتی و مرسوم بود. همچنین افزایش قابل توجه هزینه تراکنش شبکه اتریوم مشارکت و فعالیت روی این پلتفرم را سخت کرد.
از سوی دیگر سرمایه گذاری در چنین طرح‌های نوآورانه و چالش برانگیز به‌دلیل ریسک بالا در منطقه سخت است و از طرفی پیاده‌سازی فنی چنین اکوسیستمی نیازمند توان فنی و متخصصین با تجربه دارد که دستیابی به چنین تیمی نیازمند هزینه بالایی است که با توجه به عدم جذب سرمایه کافی میسر نبود و یکی از چالش‌های توسعه اکوسیستم به حساب می آید.
در‌حال حاضر زارلا در چه وضعیتی قرار دارد؟
زارلا به عنوان یک اکوسیستم با کمی تغییر، به حیات خود ادامه می‌دهد و گزارش فعالیت به‌صورت منظم به اطلاع سرمایه‌گذاران اصلی پروژه رسیده است. ما براساس تجربیات بدست آمده از بازار‌جهانی و روبرو شدن با چالش‌های متعدد براین شدیم که بخش بلاک‌چینی پلتفرم را از دسترس خارج کرده، توسعه بایورس و پاد را متوقف کرده و فعالیت تحقیقاتی را ادامه دهیم. این فعالیت‌ها شامل تحقیقات در راستای کاهش اختلالات مغزی، سیستم احراز‌هویت مبتنی بر سیگنال مغزی و توسعه بازی با هدف کاهش اختلالات در سطح عموم مردم است. هدف اصلی ما دنبال‌کردن این ماموریت برای کاهش اختلالات مغزی است و محدود به بهره‌گیری از یک تکنولوژی یا ابزار خاص نیستیم. اکنون تحقیقات علمی و سیستم احراز‌هویت به صورت داوطلبانه پیگیری می‌شود و توسعه بازی به صورت تجاری پیش می‌رود که در ادامه توضیحات بیشتری ارائه می‌دهیم.
زارلا چه دستاوردها و موفقیت‌هایی را برای این تیم به ارمغان آورد؟
زارلا موفقیت‌ها و دستاوردهای بزرگی داشت. در سال ۲۰۲۲ به عنوان پروژه بلاک‌چینی برگزیده Satoshi Blockdojo لندن انتخاب شد. در استارت‌آپ ویزا پرتغال مورد پذیرش دانشگاه لیسبون قرار گرفت. در ۵ همایش و سمپوزیوم مغز به عنوان حامی و سخنران شرکت داشت و همچنین حامی برنامه چرخ شبکه چهار تلویزیون ایران بود. رویداد نوروگرنت به‌صورت آنلاین با حضور ۳۰۰ نفر از ۱۰ کشور با سخنرانانی از ۶ کشور در سال ۲۰۲۲ برگزار کردیم. با ۶ آزمایشگاه و کلینیک نوروساینس در اروپا و هند و Nova Blockchain Club لیسبون پرتغال پارتنرشیپ امضا کردیم. به عنوان پروژه نوآور در کنسول تجاری-صنعتی آلمان-امارات(AHK) و ساختمان اصلی PWC در دبی ارایه داشتیم. در BRAIN INITIATIVE SUMMIT استانبول در سال ۲۰۲۲ در حوزه نوآوری‌های حوزه مغز حضور و مشارکت فعال داشتیم. ۲ بوت‌کمپ بلاکچین و دیفای در آکادمی کدیاد برای افزایش آگاهی و آموزش برای جوانان فعال در حوزه برنامه‌نویسی کشور برگزار کردیم. به عنوان پروژه متن‌باز در چند راند Giveth و Gitcoin شرکت کردیم.
از سوی دیگر به‌دلیل اینکه این پروژه به مدیرعاملی فاطمه عبداله پیش رفته است، در مجامع بین‌المللی در حوزه توانمندسازی زنان و زنان در STEM مورد توجه قرار گرفته و در سال ۲۰۲۳ فاطمه به‌عنوان یکی از زنان کارآفرین تاثیر‌گذار دبی در روز زن(۸ مارس) در دبی اپرا سخنرانی داشت و فعالیت خود را در این حوزه گسترده‌تر کرده است. همچنین جلسات متعدد با فعالین بزرگ حوزه بلاکچین همچون Avalab شبکه آوالانچ و Ocean Protocol و ۸۶ جلسه سرمایه‌گذاری با شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سرمایه‌گذاران فرشته باعث رشد سواد و تجربه کارآفرینی تیم شد.
در حال حاضر مشغول چه فعالیتی هستید؟
همانطور که به توسعه بازی به صورت تجاری اشاره کردیم، در حال حاضر روی استارتاپ پردی‌پای تمرکز داریم. پردی‌پای استارتاپی است که در بخش تحقیقاتی زارلا متولد شد در همان مسیر کاهش اختلالات مغزی با رویکرد کاهش آسیب‌های ناشی از شرط‌بندی در حوزه فوتبال که باعث افزایش قابل توجهی از اختلالاتی همچون استرس، اضطراب، مشکلات‌خواب، آمار طلاق و خودکشی در جهان است.
فوتبال مخاطبین بسیاری در سراسر دنیا دارد و اثرات مخرب شرط‌بندی به عنوان یک مشکل در سطح بین‌الملل به حساب می‌آید که برای کاهش آسیب‌های آن فعالیت‌های مختلفی از سوی دولت‌ها و مراکز مختلف صورت گرفته است. ما با رویکردی نوآورانه و از دیدگاه علوم اعصاب به این موضوع پرداختیم. دراین خصوص صحبت برای بیان بسیار زیاد است و بنظرم اگر در خصوص پردی‌پای در یک مجال دیگر صحبت کنیم بهتر باشد.
آیا در مسیر خودتان مجدد سراغ استفاده از تکنولوژی بلاکچین خواهید رفت؟
بله قطعا، در حال‌حاضر هم استارتاپ پردی‌پای یک نسخه متمرکز وب۲ دارد و نسخه وب۳ آن در چند ماه آینده به بازار عرضه خواهد شد. تکنولوژی بلاکچین ویژگی‌های خوبی دارد که اگر در جای درست از آن استفاده شود می‌تواند برای کاربران قابلیت‌های خوبی را ارائه دهد. مهم این است که کارآفرین بداند چطور و کجا از چه قابلیت چه تکنولوژی استفاده کند تا بهترین راه حل و محصول را به کاربر خود ارائه دهد.
کاربران زارلا تا به امروز چه دست‌آوردی داشته‌اند؟
همانطور که اشاره شد، دو پروژه از این اکوسیستم به مرحله استفاده کاربر رسیده است، پلتفرم اشتراک‌گذاری داده و دیگری پردی‌پای. در پلتفرم جمع‌آوری داده٬ کاربران تجربه به اشتراک‌گذاری سیگنال مغزی با همکاری مراکز متعدد در طرح‌های پژوهشی حوزه علوم‌اعصاب را بدست آورده‌اند و در پروژه پردی‌پای که رویکرد متفاوتی را برای کاربران به‌همراه داشته بیش از ۵۰۰۰ کاربر در ۵ ماه بیش از یک میلیون پیش‌بینی انجام داده‌اند و جوایز متعدد و متنوعی دریافت کرده‌اند و با استقبال خوبی در کشورهای مختلف مخصوصا کشورهای آفریقایی همچون نیجریه، کنیا، غنا و اوگاندا داشته است. همچنین اکثر هولدرهای توکن بایوبیت با ما در ارتباط هستند و برنامه‌های پیش‌رو را از طریق کانال‌های ارتباطی خود به اطلاع ایشان خواهیم رساند.
آینده زارلا را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
زارلا زمانی شکل گرفت که حوزه وب۳ و بلاکچین به میزان کافی برای ایده‌های این اکوسیستم به پختگی نرسیده بود و امروزه شاهد این هستیم که مفاهیمی همچون DeSci و DePIN فضا را برای پیشبرد فعالیت‌هایی همچون اهداف زارلا تسهیل خواهد کرد. ما با حفظ تمرکز بر روی پیشبرد اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت تعریف شده در تیم در تلاش هستیم تا با موفقیت‌های پیش رو زمینه را برای فعالیت گسترده‌تر در آینده برای تحقق ماموریت تعریف شده فراهم آوریم.
سخن پایانی
به عنوان کارآفرینان حوزه‌های نوآورانه با نسل جوان و نوجو ایرانی این است که به توانمندی و شجاعت خود باور داشته باشند و با وجود تمام محدودیت‌های زیرساختی حال حاضر در کشور به دنبال گسترش فعالیت‌های برون مرزی و کسب تجربه بیشتر در حوزه بین‌الملل داشته باشند. متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد این بودیم که عدم وجود زیرساخت مناسب از جمله اینترنت منجر به ایجاد فاصله اکوسیستم استارتاپی و بلاک‌چینی کشور با سطح بین‌الملل شده و نسل جوان باید با دست و پنجه نرم کردن با تمام این مسایل نگاه روشنی به آینده داشته باشند و از دنبال‌کردن آرزوها و اهداف خود نترسند. شجاعت پذیرش ریسک و روبرو شدن با چالش‌ها و مشکلات را بیش از پیش داشته باشند.
