توسط : اگر به دنبال این هستید که بدانید DEX چیست، احتمالا شما هم از علاقه‌مندان فضای رمزارزها هستید و مفهوم (CEX) و صرافیهای متمرکز را درک کرده‌اید و حالا وقت آن است تا با کاربرد و معنای DEX آشنا شوید. از آن جایی که دنیای ارزهای دیجیتال با هدف غیرمتمرکز شدن در حال تغییر و تکامل است هر روز مفاهیم جدیدی همسو با این اهداف ارائه می‌شود. مثلا صرافیهای متمرکز (CEX) که تا پیش از این، تنها راه خرید و فروش ارزهای دیجیتال بودند، به تدریج جای خود را به صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) داده‌اند. با دیفایر در مسیر این تغییر همراه باشید تا با ابعاد مختلف این صرافی‌ها آشنا شوید.
اگر ساده و مختصر بخواهیم بگوییم DEX چیست این‌طور می‌شود که DEXها صرافیهای غیرمتمرکزی هستند که به افراد اجازه می‌دهند تا توکن‌های رمزنگاری را مستقیماً با یکدیگر مبادله کنند. برخی از مزایا و معایب آن‌ها در مقایسه با صرافیهای متمرکز عبارتند از:
- صرافیهای غیرمتمرکز یا DEXها تجارت بدون واسطه را امکان‌پذیر می‌کنند.
- در DEXها کاربران نیازی به واگذاری مالکیت سکه‌های خود به دیگری ندارند.
- عیب اصلی دکس‌ها از دید برخی از افراد این است که امنیت دارایی‌های هرکس به عهده خودش است. حالا اگر علاقه‌مند هستید به خواندن مقاله ادامه دهید باید در اولین قدم درک کنید که صرافیهای متمرکز چگونه کار می‌کنند.
صرافی متمرکز چگونه کار می‌کند؟
صرافی متمرکز مانند Binance یا Coinbase یک سایت یا برنامه است که افراد می‌توانند در آن ارزهای دیجیتال و توکن‌های لیست شده در آن صرافی را خرید، فروش یا تجارت کنند. فرض کنید می‌خواهید مقداری بیت‌کوین از صرافیهای متمرکز بخرید.
بعد از انتخاب صرافی باید با ارائه برخی از اطلاعات بانکی و هویتی خود در آن ثبت نام کنید و مقداری پول نقد واریز کنید. (گاهی اوقات این فرآیند چند روز طول می‌کشد، که یکی از معایب صرافی های متمرکز در مقابل DEXها است.) صرافی بر اساس “دفتر سفارش” افرادی که در مقادیر مختلف خرید و فروش می‌کنند، قیمت را به شما اعلام می‌کند و شما می‌توانید معامله را انجام دهید. بعد از آن چه اتفاقی خواهد افتاد؟
صرافی آن بیت‌کوین‌ها را در حساب شما نشان می‌دهد و شما می‌توانید آن‌ها را با سایر توکن‌ها در صرافی معامله کنید. اما در واقعیت شما صاحب آن نیستید، چون به صرافی اعتماد کرده‌اید به نمایندگی از شما آن را نگهداری می‌کند. هر معامله‌ای که انجام می‌دهید، مانند مبادله بیت‌کوین با اتریوم، در بلاکچین اتفاق نمی‌افتد، بلکه در پایگاه داده صرافی انجام می‌شود.
صرافی‌ها ارزهای دیجیتال کاربران را در کیف‌پول‌هایی (اغلب کیف‌پول‌های “گرم” متصل به اینترنت) که توسط صرافی کنترل می‌شوند، جمع‌آوری می‌کنند. توجه کنید که صرافی کلیدهای خصوصی شما را کنترل می‌کند. (هرچند روش‌هایی برای دور زدن آن‌ها وجود دارد، مثلا صرافی‌ها به شما اجازه می‌دهند توکن‌های خود را به یک کیف پول خصوصی منتقل کنید، اما اگر بخواهید آن رمزارز را معامله کنید، انتقال آن به کیف‌پول یک مرحله اضافی در آینده ایجاد می‌کند.)
طرفداران صرافیهای غیرمتمرکز معتقدند جذابیت صرافیهای غیرمتمرکز امنیت آنهاست. صرافیهای متمرکز ممکن است دسترسی شما به رمز ارزتان را محدود کند، توانایی شما را برای تجارت آن محدود یا متوقف کند، یا حتی در معرض هکرها قرار دهد. از سوی دیگر، استفاده از صرافیهای متمرکز برای تازه‌واردان بسیار آسان‌تر است و خرید و فروش در آن‌ها بسیار سریع است و به هیچ زیرساخت خاص بلاک‌چینی احتیاج ندارند. شاید بزرگ‌ترین دستاورد صرافیهای متمرکزی مثل کوین‌بیس این بود که اجازه داد تا افراد مبتدی وارد این فضا شوند.
نحوه عملکرد صرافیهای غیرمتمرکز یا DEX چیست؟
صرافی غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند (پروتکل‌های اجرای خودکار) برای تسهیل تجارت بین افراد استفاده می‌کند، اما کنترل رمزارزها آن‌ها را به دست نمی‌گیرد. DEXها این کار را به یکی از سه روش انجام می‌دهند:
- دفترچه ثبت سفارش درون زنجیره‌ای
- دفترچه ثبت سفارش خارج از زنجیره
- رویکرد بازارسازهای خودکار
در یک دفترچه ثبت سفارش درون زنجیره‌ای، هر تراکنش روی یک بلاکچین نوشته می‌شود. این خرید واقعی نیست، بلکه درخواست خرید یا لغو سفارش یادداشت می‌شود. این نهایت تمرکززدایی است، اما ثبت همه چیز در بلاکچین می‌تواند آن را گران و کندتر می‌کند.
با دفترچه ثبت سفارش خارج از زنجیره همه این مراحل در جای دیگری رخ می‌دهد و تنها تراکنش نهایی در بلاکچین ثبت می‌شود. از آن‌جایی که سفارشات در زنجیره ذخیره نمی٬شوند، این روش می‌تواند با برخی از مشکلات امنیتی صرافیهای متمرکز مواجه شود، اما به اندازه دفترهای سفارش زنجیره‌ای کند یا پرهزینه نیست. بازارسازهای خودکار (AMM) دفترچه ثبت سفارش ندارند. مثلا اگر اگر توکن Chainlink دارید و می‌خواهید Compound بخرید، باید کسی را با Compound داشته باشید که Chainlink می‌خواهد و مایل به معامله با قیمت توافق شده است.
AMMها طرف‌های مقابل را حذف می‌کنند و الگوریتم‌هایی را برای تعیین قیمت معرفی می‌کنند و شما می‌توانید صرف نظر از اینکه شخصی در طرف دیگر معامله وجود داشته باشد یا خیر Chainlink را با Compound معامله کنید. بازارسازهای خودکار از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند و این امکان را به کاربر می‌دهند که به دارایی مورد نظرشان دسترسی داشته باشند و کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در یک قرارداد هوشمند نگه دارند و از آن‌ها برای انجام معاملات استفاده کنند. بنابراین هر شخص نقش کلیدی در انجام معاملات ایفا می‌کند.
مزایای DEX ها
- خصوصی بودن
صرافیهای متمرکز به موجب قانون مبارزه با پولشویی ملزم به ارائه اطلاعات خصوصی یا آدرس خود هستند در صورتی که DEX ها به علت عدم کنترل دارایی‌هایشان از چنین مقرراتی خارج شده‌اند و برای ثبت‌نام احراز هویت افراد در صرافی غیر متمرکز ضروری نیست.
- متنوع بودن قابلیت‌های DEX ها
DEXها مانند Uniswap به هر کسی اجازه می‌دهند جفت توکن مورد نظر خود را ایجاد کنند. شما می‌توانید یک توکن جدید را ضرب کرده و بلافاصله شروع به تعویض آن با توکن دوست خود کنید. DEX ها این امکان را به افراد می‌هند که جهت انجام امور مالی غیر متمرکز (DeFi) توکن‌هایی را داشته باشند ، خدماتی که به آن‌ها اجازه می‌دهد بدون مراجعه به بانک یا سایر موسسات مالی پس‌انداز کنند ، وام بگیرند ، وام دهند یا تجارت کنند.
- مالک دارایی خود هستید و ریسک کمتری داری
از آن جایی که دارایی‌های شما در یک صرافی متمرکز نگهداری نمی‌شوند و در یک کیف‌پول هستند که کلیدهای خصوصی را در اختیار دارید از حمله هکرها در امان هستید و حتی اگر صرافی های متمرکز برای تعمیر و نگهداری خاموش شوند ، شما می توانید در یک DEX به معامله ادامه دهید و از کلاهبرداری‌های بزرگ در دنیای دیفای در امان باشید.
معایب DEX ها
- عدم اتصال به کارت‌های بانکی
صرافیهای غیرمتمرکز فقط با دارایی‌های رمزنگاری کار می‌کنند و نه ارزهای فیات (مانند دلار آمریکا)، زیرا فعال کردن رمزنگاری به فیات نیازمند مشارکت بانک‌ها است. (تراکنش‌های دلار نمی‌توانند مانند تراکنش‌های مبتنی بر بلاکچین به‌طور فوری تسویه شوند.) بنابراین، برای استفاده از صرافی غیرمتمرکز، باید از قبل دارایی‌های رمزنگاری داشته باشید.
- پیچیدگی
Uniswap و بسیاری از DEXهای دیگر بر روی بلاکچین اتریوم ساخته شده‌اند. هر توکنی که در آنجا معامله می‌شود، باید در بلاکچین اتریوم نیز باشد در صورتی که بیت‌کوین بسیاری از توکن‌های محبوب دیگر از بلاکچین‌های رقیب بر روی اتریوم وجود ندارند. کاربران در عوض باید ETH خود را به(Wrapped Ethe (WETH تبدیل کنند که از نظر قیمت برابر با ETH است تا بتوانند تجارت کنند.
- عدم خدمات مشتری
صرافیهای متمرکز شبیه بانک‌ها کار می‌کنند. آن‌ها مشتریانی دارند که عمدتا می‌خواهند از خدمات صرافی رضایت داشته باشند. اما در یک صرافی غیرمتمرکز واقعی، هیچ مجری وجود ندارد و توسعه‌دهندگانی که پروتکل را ایجاد کرده‌اند چنین نقشی ندارند و هر کاربر مسئول پول خود است. توجه کنید، صرافیهای غیرمتمرکز عموماً سعی می‌کنند از فلسفه بلاکچین یعنی ناشناس بودن و حفظ حریم خصوصی پیروی کنند. توکن‌های شما تا زمانی که آن‌ها را معامله نکنید، در اختیار شما باقی می‌مانند. برخی از افراد این را از نظر امنیتی اطمینان‌بخش می‌دانند اما برای برخی دیگر این سطح از مسئولیت دلهره‌آور است و خطرات آن نگران‌کننده است.
سخن پایانی
در پایان این مسیر که درک کردیم DEX چیست و با مزایا و معایب آن‌ها آشنا شدیم بهتراست توجه کنیم که این صرافی‌ها معمولاً پیچیده‌تر از صرافیهای متمرکز هستند و ممکن است برای کاربران تازه‌کار گیج‌کننده باشند به عنوان مثال، صرافیهای غیرمتمرکز معمولاً فقط با دارایی‌های رمزنگاری کار می‌کنند و از ارزهای فیات پشتیبانی نمی‌کنند. طرفداران صرافیهای غیرمتمرکز معتقدند که مزایای غیرمتمرکزسازی واقعی، بیشتر از محدودیت‌های آن است. با این حال، این یک انتخاب شخصی است و هر فرد باید با توجه به نیازها و ترجیحات خود، تصمیم بگیرد که از کدام نوع صرافی استفاده کند.
