طی چند سال اخیر شاید مهمترین سوال در حوزه ارزدیجیتال، همین باشد که بیتکوین چیست و چه کاربردی دارد؟ تاریخچه ساخت اولین بیتکوین به سال ۲۰۰۸ برمیگردد. زمانی که برنامهنویسی مرموز با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، در یک سند نهصفحهای، ارزدیجیتالی جدید و کاملا غیرمتمرکز به نام بیتکوین را معرفی کرد.
به دلیل اهمیت بالا و نقش بسیار مهم بیتکوین در دنیای ترید ارزهای دیجیتال، در این مقاله به بررسی موضوعاتی مانند “بیتکوین چیست؟”، “کاربرد بیتکوین”، “نحوه کار بیتکوین”، “طریقه ساخت آن” پرداخته خواهدشد پس تا پایان همراه دیفایر باشید.
👈 نکاتی که قبل از خواندن مقاله باید بدانید:
- بیتکوین با پشتوانه مالی مردم و بدون وجود مراجع متمرکز یا واسطهها از طریق یک شبکه همتا به همتا بدون دخالت بانکها، عمل میکند.
- اگر به بیانی دیگر بخواهیم تعریف کنیم بیتکوین چیست، اولین رمزارز غیرمتمرکز جهان است که از فناوری زنجیرهبلوکی برای امنیت و تأیید تراکنشها استفاده میکند. شبکه بیتکوین عمومی و منبع باز است. به این معنا که هرکسی میتواند در آن شرکت کند.
- بیتکوین تراکنشها را با ترکیب سه بخش شبکه، رمزارزها و بلاکچین ثبت کرده و از صرفهجویی هزینهها تا حد زیادی جلوگیری میکند. همچنین بیتکوین، توافقنامهها و معاملات را از طریق فرایندی با نام اثبات کار (proof-of-work) تضمین میکند.
بیتکوین چیست؟
بیتکوین چیست؟ همانطور که کمی قبلتر توضیح داده شد، بیتکوین اولین رمزارز و سیستم پرداخت موفق و غیرمتمرکز جهان است. واژه “رمزارز” به یک گروه از داراییهای دیجیتال اشاره دارد که تراکنشهای آنها با استفاده از رمزنگاری (یک روش علمی برای رمزگذاری و رمزگشایی دادهها) تأیید میشوند. این تراکنشها معمولاً در رایانههای منتشرشده در سراسر جهان توسط فناوری دفترچه توزیعی (distributed ledger technology) به نام بلاکچین ذخیره میشوند. بیتکوین قابل تقسیم به واحدهای کوچکتر به نام “ساتوشی” (تا ۸ رقم أعشار) است و برای پرداخت با قیمتهای کمتر استفاده میشود. همچنین به عنوان یک سرمایهگذاری هدفمند مانند خرید طلا مورد توجه قرار گرفته . قیمت یک بیتکوین به طور قابل توجهی از ابتدا تا به امروز افزایش چشمگیری داشته است.
اگر کمی دقیقتر بخواهیم توضیح دهیم، بیتکوین با نماد اختصاری بیتکوین BTC نمایش داده میشود. و قیمت آن در سال ۲۰۰۸ کمتر از یک سنت بود و در سال ۲۰۲۳ این رقم به عدد ۳۰ هزار دلار رسیده است. اصطلاح “غیرمتمرکز” زمانی معنی میشود که درباره رمزارز باشد و بهطور گسترده توزیع شده و مکان یا مقام متمرکزی ندارد. درمورد بیتکوین و بسیاری از رمزارزهای دیگر، بهدلیل آن که فناوری و زیرساختهایی که عرضه و امنیت آنها را اداره میکنند، غیر متمرکز هستند، به واسطههایی مانند بانکو دولت وابسته نیستند.
بیتکوین به گونهای طراحی شده است تا کاربران بتوانند ارزش آن را بهطور مستقیم از طریق یک شبکه همتا به همتا، تبادل کنند؛ شبکه همتا، نوعی شبکه است که در آن، تمام کاربران قدرت مساوی دارند و بدون نیاز به سرور مرکزی یا شرکتهای واسطه به طور مستقیم و به یکدیگر متصل میشوند. آنهم. این قضیه، به کاربران امکان میدهد تا دادههارا به اشتراک بگذارند یا ذخیره کنند و پرداختهای بیتکوین بین طرفین به طور بیواسطه ارسال و دریافت شوند. برای درک بهتر سیستمهای غیرمتمرکز، مقاله صرافیهای مالی غیر متمرکز را مطالعه کنید.
شاید راه سادهتر برای درک بیتکوین، این باشد که به آن مثل وجود اینترنت برای پول نگاه کنید. اینترنت کاملاً دیجیتالی است؛ هیچ فردی آن را کنترل نمیکند، بیمرز است (به این معنا که هر کسی با برق و دستگاه میتواند به آن متصل شود)، ۲۴ ساعت در روز و ۷ روز در هفته فعال است و افرادی که از آن استفاده میکنند، به راحتی میتوانند دادهها را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. حالا تصور کنید اگر یک پول اینترنتی وجود داشت که همه کسانی که از اینترنت استفاده میکنند، بتوانند به امنیت آن کمک کرده و مستقیماً به وسیله سیستمهای مشخصشده برای آن پول اینترنتی، بدون نیاز به بانک برای هم وجوهرا پرداخت نمایند.
بیتکوین، جایگزینی برای ارز معمولی (فیات)
ساتوشی ناکاموتو، بیتکوین را بهعنوان یک جایگزین برای پول سنتی طراحی کرد. با هدف اینکه در نهایت به عنوان یک واحد پول قانونی و قابل قبول بهصورت جهانی شناخته شود تا مردم بتوانند از آن برای خرید کالاها و خدمات استفاده کنند. با اینحال، کاربرد بیتکوین برای پرداختها تا حدودی به دلیل نوسانات قیمتی آن محدود شده است. واژه “نوسان” برای توصیف میزان تغییرات قیمت یک دارایی در بازه زمانی معین استفاده میشود. قیمت بیتکوین میتواند روز به روز یا حتی دقیقه به دقیقه، به طور چشمگیری تغییر کند. همین قضیه، آنرا از یک گزینه پرداختی ایدهآل دور میکند. بهعنوان مثال، شما نمیخواهید که ۳ دلار برای یک فنجان قهوه بپردازید و ۵ دقیقه بعد ارزش آن ۴ دلار باشد.
بهعبارت دیگر، برای بازرگانان نیز موضوع خوبی نیست، اگر قیمت بیتکوین پس از تحویل کالاهایشان بهطور چشمگیری کاهش یابد. در بسیاری از نواحی، بیتکوین بهعنوان پول سنتی بهصورت معکوس عمل میکند زیرا این ارزدیجیتال توسط بانکمرکزی کنترل یا صادر نمیشود و طبیعتا تامین آن محدود است (به این معنا که نمیتوان به دلخواه بیتکوین جدیدی ایجاد کرد). درک این تفاوتها کلید درک بیتکوین است.
نحوه کار بیتکوین چیست؟
در درجه اول باید بدانید که بیتکوین از سه مؤلفه مجزا تشکیل شده است و همگی با هم ترکیب میشوند تا یک سیستم پرداخت غیرمتمرکز ایجاد کنند:
۱. شبکه بیتکوین
۲. ارز ملی شبکه بیتکوین که به نام بیتکوین (BTC) معروف است
۳. سیستم زنجیره بلوکی بیتکوین
بیتکوین بر روی یک شبکه همتا اجرا میشود و کاربران میتوانند افراد یا نهادهایی که میخواهند بیتکوین خود را با آنها مبادله کنند را انتخاب نمایند . این نوع معاملات، نیازی به کمک واسطهگران برای انجام و تأیید تراکنشها ندارند. کاربران میتوانند کامپیوتر خود را مستقیماً به این شبکه وصل کرده و دفترچه تاریخی عمومی آن را دانلود کنند. در دفترچه تاریخی، تمام تراکنشهای بیتکوین تاریخی ثبت شده است. این دفترچه از یک فناوری جدید به نام “بلاکچین” استفاده میکند، که به عنوان “دفترچه توزیع فناوری” شناخته میشود.
فناوری بلاکچین این امکان را فراهم میکند که تراکنشهای رمزارز به صورت تاییدشده، در یک محیط غیرقابل تغییر و شفاف ذخیره شود. عدم تغییرپذیری و شفافیت بالا، موضوعات مهمی برای یک سیستم پرداخت است که به دلیل عدم اعتماد کاربران به این شبکه، ایجاد شده است. زمانی که تراکنشهای جدید تأیید و به دفترچه اضافه میشوند، شبکه تمام نسخههای دفترچه را به روز میکند تا جدیدترین تغییرات را نمایش دهد. میتوانید آن را به عنوان یک سند Google ذخیره کنید که به طور خودکار بهروز میشود و هر کسی که دسترسیهای لازم را دارد، محتوای آن را ویرایش میکند.
همانطور که از نام آن پیداست، زنجیره بلوکی بیتکوین یک رشته دیجیتال از “بلوکها” به ترتیب زمانی است.هر کدام از تکههای کدها شامل بخشی از تراکنشهای بیتکوین هستند. با اینحال، مهم است بگوییم که تأیید تراکنشهای بیتکوین فرآیندهایی مجزا هستند و برخی از تراکنشها به بلاکچین اضافه شوند. بیتکوین بهنحوی برنامهریزی شده است که اجازه دهد بلوکهای جدید به زنجیرههای بلوکی، تقریباً هر ۱۰ دقیقه یک بار اضافه شوند. به دلیل ماهیت عمومی بلاکچینها، همه شرکتکنندگان در شبکه میتوانند تراکنشهای بیتکوین را پیگیری و ارزیابی کنند.
این نوع زیرساخت، مشکلاتی مانند صرفهجویی دوباره (Double-spending) را کاهش میدهد. مشکل صرفهجوییدوباره، زمانی اتفاق میافتد که یک کاربر سعی میکند همان رمزارز را دو بار مصرف کند. به عنوان مثال، باب، که ۱ بیتکوین دارد، ممکن است تلاش کند تا آن را همزمان به برادر و خواهر خود ارسال کند و امیدوار باشد که سیستم این موضوع را متوجه نشود. صرفهجوییدوباره در سیستم بانکی سنتی به دلیل انجام تطابق توسط یک مرجع مرکزی جلوگیری میشود.
نقل قولی از ساتوشی ناکاموتو: “بیتکوین یک نسخه کاملاً همتای الکترونیکی از پول است که امکان ارسال پرداختهای آنلاین را به صورت مستقیم از یک طرف به طرف دیگر بدون نیاز به یک مؤسسه مالی فراهم میکند. امضاهای دیجیتال بخشی از راهحل این مشکل را فراهم میکنند، اما اگر هنوز نیاز به یک شخص ثالث قابل اعتماد باشد تا از روش صرفهجوییدوباره جلوگیری کند، مزیتهای اصلی از بین میروند.”
با اینحال، بیتکوین هزاران نسخه از همان دفترچه را دارد. بنابراین موافقت همه کاربران شبکه در اعتبارسنجی هر تراکنش بیتکوینی که انجام میشود، الزامی است. این عملیات بین طرفین قرارداد بهعنوان “توافق” شناخته میشود. همانطور که بانکها به طور مداوم حسابهای کاربران خود را بهروز میکنند، هرکسی که یک نسخه از دفترچه بیتکوین دارد، مسئول تأیید و بهروزرسانی موجودی تمام دارندگان بیتکوین است.
بنابراین، سوال این است: چگونه شبکه بیتکوین تضمین میکند، توافق انجام شده؟ آنهم در زمانی که نسخههای بیشماری از دفترچه عمومی در سراسر جهان ذخیره شدهاند؟ این کار از طریق یک فرآیند به نام اثبات کار یا proof-of-work انجام میشود.
کاربرد سیستم اثبات کار در معاملات بیتکوین چیست؟
کامپیوترهای موجود در شبکه بیتکوین از یک فرآیند به نام “اثبات کار” (Proof-of-Work یا PoW) برای تأیید تراکنشها و امن کردن شبکه استفاده میکنند. اثبات کار به عنوان “مکانیزم توافقی” زنجیره بلوک بیتکوین عمل میکند. هرچند اثبات کار اولین نوع مکانیزم توافقی برای رمزارزهایی است که بر اساس زنجیره بلوکها اجرا میشوند، اما انواع دیگری نیز وجود دارند. بهخصوص اثبات سهم (PoS) که تمایل دارد مصرف انرژی کمتری داشته باشد.
در روش اثبات کار، کاربران خاصی در شبکه به عنوان “تأییدکنندگان” که معمولاً با نام “ماینرها” فعالیت میکنند، انتخاب میشوند. هنگامی که یک بلوک جدید کشف میشود، ماینرهایی که از طریق فرآیند استخراج یا ماینکردن، دادههارا پیدا کردهاند، میتوانند آن را با تراکنشهای تأییدشده به مقدار ۱ مگابایت پر کنند. سپس این بلوک جدید به زنجیره اضافه و نسخه دفترچه تمامی افراد بهروزرسانی میشود تا اطلاعات جدید را نمایش دهد. برای مقابله با تلاشهای این افراد، ماینرها اجازه دارند تا هر گزینهای که به پرداختیها اضافه میکنند و متعلق به هزینههای مرتبط با تراکنشها میباشد را نگه دارند.
بهعلاوه مقداری از بیتکوینی که به تازگی استخراج شده، به ماینر موفق داده میشود. بیتکوین جدیدی که برای ماینر ساخته شده به عنوان “پاداش بلوک” شناخته میشود. تمامی کاربران بیتکوین، هربار که یک تراکنش ارسال میکنند (معمولاً بر اساس اندازه آن)، مجبور به پرداخت هزینه شبکه هستند تا تراکنش به مرحله تأیید در صف برسد. میتوانید این را مثل خرید یک تمبر برای ارسال یک نامه در نظر بگیرید.
هدف از افزودن هزینه تراکنش، این است که با میانگین هزینههایی که توسط دیگر شرکتکنندگان در شبکه پرداخت میشوند، همخوانی یابد تا تراکنش شما به موقع پردازش شود. ماینرها، هنگامی که کل روز برای اعتبار شبکه بیتکوین ماشینهای خود را اجرا میکنند، باید هزینههای برق و نگهداری خود را پوشش دهند. بنابراین آنها تراکنشهایی که هزینههای بیشتری دارند را با اولویت بالاتری برای پر کردن بلوکهای جدید انتخاب میکنند تا بیشترین درآمد را بهدست آورند.
میتوانید میانگین هزینهها را در حافظه موقت بیتکوین (mempool) مشاهده کنید، که میتوان آن را مشابه اتاق انتظاری در نظر گرفت که تراکنشهای تأیید نشده در آن نگهداشته میشوند تا توسط ماینرها انتخاب و به سیستم بلاکچین اضافه شوند.
طریقه ساخت بیتکوین چیست ؟
در شروع کار، شبکه بلاکچین بهطور خودکار، بیتکوین تازهساخته را منتشر میکند. آنهم دقیقا زمانی که ماینرها بلوکهای جدید را پیدا کرده و به سیستم زنجیره ای بلاکچین اضافه میکنند. کل بیتکوینهای موجود 21 میلیون است. این بدین معناست؛ زمانی که تعداد سکههای در گردش به ۲۱ میلیون میرسد، پروتکل تولید سکه جدید، متوقف خواهد شد. یعنی ماینکردن بیتکوین، هم بهعنوان تأیید تراکنش و هم جهت طی کردن فرآیند صدور بیتکوین عمل میکند. (تا زمانی که تمام سکهها استخراج شود، و بعد از آن تنها در فرآیند تأیید تراکنش عمل خواهد کرد.)
نکته مهم این است که افزایش میزان قدرت محاسباتی اختصاص دادهشده به ماینر بیتکوین، به معنای استخراج بیتکوین بیشتر نیست. ماینرهایی که بیشترین قدرت محاسباتی را دارند، تنها فرصت خود را برای ماینکردن بلوک بعدی افزایش میدهند؛ بنابراین مقدار بیتکوین استخراجشده بهطور نسبتاً پایداری در طول زمان باقی میماند. شبکه بیتکوین از یک استراتژی توزیع سکه به نام “نصفکردن بیتکوین” استفاده میکند تا مطمئن شود که مقدار بیتکوین توزیعشده به ماینرها، بهمرور زمان کاهش مییابد. با کاهش تدریجی تامین بیتکوین جدید، هدف از نصفکردن بیتکوین، حمایت از قیمت داراییها میباشد. (بر اساس اصول اساسی عرضه و تقاضا).
فرایند نصفکردن بیتکوین (halvenings)، هر ۲۱۰۰۰۰ بلوک یا تقریباً هر چهار سال یکبار اتفاق میافتد. وقتی پروتکل بیتکوین برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ راهاندازی شد، هر ماینر۵۰ بیتکوین (BTC) به عنوان پاداش بلوکی دریافت میکرد. در سال ۲۰۲۱ پاداشهای بلوک به ۶.۲۵ عدد بیتکوین رسیده است که نسبت به ۱۲.۵ بیتکوین، قبل از فرایند halvenings در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است . فرایند نصفکردن بعدی، انتظار میرود در میانه سال ۲۰۲۴ انجام شود و پاداشهای بلوک به رقم ۳.۱۲۵ بیتکوین کاهش یابد.
این فرآیند ادامه خواهد داشت تا زمانی که به طور نهایی سکهای برای استخراج باقی نماند. اکنون بیش از ۱۸.۷میلیون بیتکوین در گردش وجود دارد یعنی تنها ۲.۲۵ میلیون آن در این گردش باقی مانده است. با اینحال، با در نظر گرفتن اصل نصفکردن و عوامل دیگر شبکه مانند پیچیدگی ماینینگ، تخمین زدهشده است که آخرین بیتکوین در حدود سال ۲۱۴۰ استخراج خواهد شد.
نقل قولی دیگر از ساتوشی ناکاموتو: “زمانی که کامپیوترها سریعتر میشوند و مقدار کل محاسبات اثبات کاری که برای ایجاد بیتکوینها استفاده میشود، افزایش مییابد، پیچیدگی به تناسب بیشتر میشود تا تعداد محصولات کلی ثابت بماند. بنابراین، از قبل میدانیم چند بیتکوین جدید در سال آینده ایجاد خواهد شد.”
روش ماینکردن بیتکوین چیست؟
ماینینگ بیتکوین، فرآیندی است که تراکنشها را به بلاکچین اضافه کرده و بیتکوین جدیدی را ایجاد میکند. این فرآیند شامل حل مسائل ریاضی پیچیده با استفاده از سختافزار کامپیوتری قدرتمند میشود. تا چند سال قبل، امکان ماین کردن بیتکوین در خانه ممکن بود اما با افزایش نیازهای سختافزار محاسباتی، اکثر افراد متخصص در این صنعت، معمولاً به یک استخر معدنی نیاز دارند. اعضای استخر معدنی را یک گروه از ماینرها تشکیل میدهند که منابع خود را برای بهبود کارایی به اشتراک میگذارند. ماینرهای سختافزاری این حوزه، بهطور معمول مدارهای مجتمع را برای کاربردهای ASICs و حل این مسائل استفاده میکنند.
این فرآیند رقابتی است؛ اولین کسی که مسئله را حل میکند، بلوک بعدی را به بلاکچین اضافه کرده و پاداش بیتکوینی دریافت به کیفپول او واریز میشود. اگر بخواهیم بیپرده صحبت کنیم، ماینینگ بیتکوین آسان نیست. این فرآیند انرژی بسیار زیادی مصرف میکند و همین قضیه منجر به هزینههای بالای برق و تولید حرارت قابل توجهی میشود.
بنابراین راهحلهای سرمایشی برای ماینرهای سختافزاری، ضروری هستند. همچنین، نیاز به سرمایهگذاری اولیه قابل توجه در تجهیزات وجود دارد و این قضیه، سودآوری آنرا تضمین نمیکند؛ زیرا طبیعت نوسانی قیمت بیتکوین و افزایش مداوم پیچیدگی ماینینگ مانعی بزرگ برای به وقوع پیوستن این اتفاق است. نظارت و ممنوعیتهای قانونی در برخی مناطق به دلیل مسائل محیطی، چالشهایی ایجاد کند. با وجود ریسکها، ماینینگ بیتکوین ممکن است برای افراد با تجهیزات مناسب و آگاه از ریسکها سودآور باشد.
کیفپول بیتکوین چیست؟
کیفپول بیتکوین، نوعی برنامه نرمافزاری است که بر روی یک کامپیوتر یا دستگاه اختصاصی اجرا میشود و امکانات مورد نیاز برای امنیت، ارسال و دریافت بیتکوین را فراهم میکند. لازم به ذکر است که خود بیتکوین در یک کیفپول ذخیره نمیشود. به جای آن، کیف پول کلیدهای رمزنگاریشده این ارزدیجیتال را به طور اصولی و ویژه ایمن میکند تا مالکیت یک مقدار خاص از بیتکوین در شبکه بیتکوین را اثبات کند.
با انجام هر تراکنش بیتکوین مالکیت از فرستنده به گیرنده منتقل میشود و شبکه گیرنده را به عنوان کلیدهای جدید برای دسترسی به بیتکوین تعیین میکند. بیتکوین از یک سیستم به نام رمزنگاری کلید عمومی (PKC) برای حفظ صداقت زنجیرهبلوکی خود استفاده میکند. این سیستم ابتدا برای و رمزگشایی پیامها استفاده میشد، اما اکنون، برای امنیت تراکنشها استفاده میشود. این سیستم تنها به افرادی که دارای مجموعه درستی از کلیدها هستند، اجازه دسترسی به سکههای خاصی را میدهد.
برای مالکیت و انجام تراکنشهای بیتکوین، دو نوع کلید مورد نیاز است: کلید خصوصی و کلید عمومی. هر دو کلید رشتههایی از نواحی تصادفی تولیدشده از حروف الفبایی و عددی هستند که برای و رمزگشایی تراکنشها استفاده میشوند. در شبکه بیتکوین، PKC توابع ریاضی یکطرفه را پیادهسازی میکند که به آسانی به یک سمت و تقریباً غیرقابل برگشت فرستاده میشوند. سیستم بلاکچین از الگوریتم ریاضی یکطرفه برای ایجاد کلید عمومی از کلید خصوصی استفاده میکند. با این کار، تقریباً غیرممکن است که کلید خصوصی را از کلید عمومی جدا کنید که بهتر است کلیدهای خود را از دست ندهید (یا رمز عبور دسترسی به آنها را فراموش نکنید).
همچنین، شما یک آدرس عمومی دریافت میکنید که بهطور ساده نسخه کوتاهتر یا تابعی از کلید عمومی شما است. این آدرس به طریق مشابه با آدرس خانه عمل میکند و به منظور دریافت بیتکوین، بهاشتراک گذاشته میشود. از سوی دیگر، کلید خصوصی باید محفوظ شوند؛ به همان شکلی که پین کارت بانکی شما تنها برای خود شماست. برای راهنمای انتخاب کیفپول این مقاله را بخوانید.
سخن پایانی
در این مقاله به سوالاتی مانند بیتکوین چیست؟ و نقش آن در بازار ارزدیجیتال مورد بررسی پرداختیم. به طور خلاصه بیتکوین به عنوان یک ابتکار نوآورانه و انقلابی در دنیای پول و ارز مطرح شده است. بیتکوین به دلیل خصوصیتهای خود که بر پایه فناوری بلاکچین تأمین و تصدیق تراکنش بنا شده، پیشنهادی مناسب برای افرادی است که بهدنبال یک سرمایهگذاری غیرمتمرکز برای حفظ ارزشهای خود هستند. انتظار میرود نقش بیتکوین در سالهای آینده، در بازارهای مالی جهانی، بسیار پررنگتر شود.
منبع: coindesk.com