قرارداد هوشمند(smart contract) چیست و چه کاربردهایی دارد؟

قرارداد هوشمند که با نام اسمارت کانترکت ( smart contract) نیز شناخته می‌شود، یک برنامه کامپیوتری خودکار است که می‌تواند شرایط مشخص شده را بدون نیاز به هیچ دخالتی اجرا کند. با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توان انواع دارایی‌ها را بین افراد تبادل کرد و خدمات متفاوتی را به مشتریان ارائه داد. در این مقاله دیفایر قرار است ابعاد مختلف قراردادهای هوشمند را به زبان ساده تعریف کند و به کاربردهای مختلف آن در دنیای امروز بپردازد پس تا پایان همراه ما باشید.

تاریخچه قرارداد هوشمند

مفهوم قراردادهای هوشمند برای اولین بار توسط Nick Szabo در سال ۱۹۹۴ پیشنهاد شد. Nick یک حقوقدان و رمزنگار است که به دلیل شروع زمینه‌ای برای ارزهای دیجیتال شهرت یافت. در آن زمان فعالیت‌های محدودی در زمینه قراردادهای هوشمند وجود داشت زیرا هیچ پلتفرم دیجیتال یا فناوری دفتر کل توزیع‌شده‌ای وجود نداشت که آن‌ها را پشتیبانی کند. در سال ۲۰۰۸، ارز دیجیتال بیت‌کوین بر روی شبکه بلاک‌چین توسعه یافت. این فناوری امکان توسعه کدهای  smart contract را فراهم کرد 

تعریف smart contract در دنیای واقعی 

با درک این موضوع که قراردادهای هوشمند می‌توانند شرایط مشخص شده را بدون نیاز به هیچ دخالتی اجرا کنند، در دنیای واقعی کاربردهای مختلفی برای آن‌ها تعریف می‌شود. به عنوان مثال، یکی از کاربردهای مهم قراردادهای هوشمند این است که می‌توان از آن‌ها برای محافظت و کنترل حریم خصوصی داده‌ها استفاده کرد. فرض کنید تنها قسمت‌های خاصی از پرونده پزشکی یک بیمار را می‌خواهیم با پزشک به اشتراک بگذاریم. می‌توانیم به‌راحتی این کار را با قراردادهای هوشمند انجام دهیم، در حالی که بقیه پرونده بیمار، خصوصی باقی می‌ماند و منتشر نمی‌شود.

قراردادهای هوشمند می‌توانند محتوا را فقط در صورتی که شرایط خاصی رعایت شود باز کنند، مانند اینکه کاربر هزینه‌ای را پرداخت کند یا مجوز دسترسی به محتوا را داشته باشد. این قراردادها همچنین برای دستکاری داده‌ها مانند تغییر نام در سند مالکیت زمین قابل استفاده هستند.

برنامه‌های مختلفی برای توسعه، توزیع، مدیریت و به‌روزرسانی قراردادهای هوشمند وجود دارد. قراردادهای هوشمند می‌توانند به عنوان بخشی از یک بلاک‌چین یا سایر فناوری‌های دفتر کل توزیع‌شده ذخیره شوند و در مکانیزم‌های مختلف پرداخت و تبادلات دیجیتال بیت‌کوین و سایر رمزارزها کاربرد دارند.

توجه داشته باشید که قراردادهای هوشمند قراردادهای حقوقی نیستند بلکه عملکرد اصلی آن‌ها اجرای منطق تجاری به صورت برنامه‌ریزی‌شده است. قراردادهای هوشمند یک مکانیزم فنی هستند که برای اجرای خودکار قراردادها به‌کار می‌روند. برای اینکه این اجرای خودکار از نظر حقوقی معتبر باشد، باید یک توافق حقوقی بین طرفین وجود داشته باشد. این توافق حقوقی می‌تواند در قالب یک قرارداد کتبی، یک توافق شفاهی یا یک عرف تجاری باشد. در این توافق، طرفین باید شرایط اجرای خودکار را مشخص کنند، مانند اینکه چه زمانی اجرای خودکار باید انجام شود، چه کسی اجرای خودکار را انجام می‌دهد، و چه اتفاقی در صورت بروز خطا یا تخلف رخ می‌دهد.

قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟

بعد از آشنایی اولیه با قراردادهای هوشمند باید با چگونگی روند انجام کار در قراردادهای هوشمند آشنا شویم. از آن‌جایی که  smart contract برنامه‌ای ویژه است که منطق تجاری را بر روی یک بلاک‌چین خاص یا انواع دفتر کل توزیع‌شده اجرا می‌کند. کدنویسی در قراردادهای هوشمند بر اساس اصل … if/when … then عمل می‌کند. طبق این کد، اگر شرایط از پیش‌تعیین‌شده برآورده شوند و شبکه رایانه‌ها و گره‌ها آن را تأیید کنند، اقدامات مشخص‌شده در قرارداد اجرا می‌شوند.

فرآیند ایجاد یک smart contract با همکاری تیم‌های تجاری و برنامه‌نویسان آغاز می‌شود تا اقداماتی که لازم است توسط قراردادهای هوشمند در شرایط مختلف اجرا شوند، مشخص شوند. برخی از اتفاقات ساده مانند دریافت و پرداخت‌های مجاز و حتی مشخص شدن حداکثر میزان استفاده از یک منبع، با استفاده از قراردادهای هوشمند به راحتی اجرا می‌شوند. اما دستورات پیچیده‌تر مانند محاسبه و پردازش ارزش یک ابزار مالی مشتقه یا آزاد کردن خودکار پرداخت بیمه در صورت مرگ یک شخص یا بلایای طبیعی، نیاز به محاسبات پیچیده‌تری دارند که باید در قراردادهای هوشمند تعریف شوند.

پس از مشخص شدن سطح دستورالعمل‌های مورد نیاز برای اجرای یک smart contract، برنامه‌نویسان کدهای نوشته‌شده را آزمایش می‌کنند تا مطمئن شوند که به‌درستی کار می‌کنند. پس از آن، برنامه نوشته‌شده را به تیم امنیتی تحویل می‌دهند تا آن را بررسی کنند. پس از این مرحله، قرارداد هوشمند در یک بلاک‌چین یا زیرساخت دفتر کل توزیع‌شده مستقر می‌شود. بعد از این مرحله، برای به‌روزرسانی اطلاعات از یک اوراکل که منبع داده رمزنگاری است استفاده می‌شود.

زبان‌های برنامه‌نویسی قرارداد هوشمند

 با توجه به اینکه قراردادهای هوشمند اغلب از بلاک‌چین به عنوان یک دفتر کل ثبت داده استفاده می‌کنند چندین زبان برنامه‌نویسی محبوب برای توسعه قراردادهای هوشمند وجود دارد. هر کدام از این بلاک‌چین‌ها مانند اتریوم، سولانا، بایننس اسمارت‌چین و کاردانو زبان مخصوص خود را برای پشتیبانی و ثبت قراردادهای هوشمند به‌وجود آورده‌اند. برخی از این زبان‌های برنامه نویسی عبارتند از Solidity و C++ ،Vyper، Rust به که هر کدام قابلیت‌های مختلفی مانند مدیریت دارایی‌های دیجیتال، رای‌گیری، مدیریت زنجیره تأمین و غیره را ارائه می‌دهند. در ادامه قرار است به‌طور کلی با برخی از محبوب‌ترین این زبان‌ها با نام (WebAssembly (WASM و زبان مدل‌سازی دارایی‌های دیجیتال (DAML) کمی بیشتر آشنا شویم:

زبان برنامه‌نویسی WASM به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا قراردادهای هوشمندی ایجاد کنند که می‌توانند در مرورگر وب اجرا شوند و با استفاده از انواع زبان‌های برنامه‌نویسی مانند C، جاوا اسکریپت، TypeScript و Rust، در بلاک‌چین‌ها و سایر دفترهای کل توزیع‌شده ادغام شوند. DAML یک زبان متمرکز بر کسب‌وکار است که برای مدل‌سازی انواع تجارت‌های مختلف طراحی شده و به امنیت حریم خصوصی کاربران کمک می‌کند.

اگرچه قراردادهای هوشمند همیشه به بلاک‌چین نیاز ندارند، اما این فناوری به دلیل غیرقابل تغییر بودن و امنیت و انعطاف‌پذیری بالا برای ذخیره قراردادهای هوشمند ایده‌آل هستند. برنامه‌ها و کدهای قراردادهای هوشمند هر نوع داده‌ای را در دفتر کل مشترک رمزگذاری می‌کنند و تقریباً غیرممکن است که اطلاعات ذخیره شده در بلاک‌ها را از دست بدهیم و به این ترتیب قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک چین کمک می‌کنند تا تراکنش‌ها و سایر فرآیندهای تجاری ایمن‌تر، کارآمدتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر اجرا شوند. در نتیجه، هزینه تراکنش‌ها کاهش یافته و به نفع طیف وسیعی از صنایع می‌شود.

برخی از کاربردهای قرارداد هوشمند عبارتند از:

• رمز ارزها: یکی از محبوب‌ترین کاربردهای قراردادهای هوشمند بر بستر بلاک‌چین، رمز ارزها هستند، ارزهای دیجیتالی که با حل الگوریتم‌های ریاضی پیچیده و ایمن‌سازی شبکه‌های بلاک‌چین ایجاد می‌شوند. محبوب‌ترین پلتفرم قرارداد هوشمند اتریوم است که کارایی بسیاری دارد. جامعه اتریوم زبان Solidity را برای نوشتن برنامه‌های smart contract بر بستر ماشین مجازی اتریوم توسعه داده‌اند.
• قراردادهای بیمه: قراردادهای هوشمند می‌توانند با خودکار کردن صدور بیمه، پردازش مطالبات و پرداخت حق بیمه، صنعت بیمه را متحول کنند. با استفاده از قراردادهای هوشمند، بیمه‌گران می‌توانند عملیات را ساده کنند، کاغذبازی را کاهش دهند و خدمات سریع و شفاف‌تری را به دارندگان بیمه ارائه دهند.
• حفظ و حق مالکیت افراد: قراردادهای هوشمند برای مدیریت و اجرای حقوق مالکیت مانند حق چاپ و اختراعات استفاده می‌شوند. با ایجاد دارایی‌های دیجیتال مانند توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) که برای تعریف حق مالکیت به کار می‌روند و استفاده از قراردادهای هوشمند برای مدیریت مالکان و مجوز انتقال مالکیت هر اثر، سازندگان از آثار خود محافظت می‌کنند و مطمئن هستند که حق مالکیت اثر آن‌ها حفظ می‌شود.
• معاملات املاک و مستغلات: قراردادهای هوشمند می‌توانند برای ساده‌سازی معاملات املاک و مستغلات استفاده شوند که معمولاً شامل واسطه‌ها و هزینه‌های معاملاتی بالا هستند. قراردادهای هوشمند می‌توانند وظایف مانند انتقال املاک، خدمات سپرده‌گذاری و ثبت مالکیت را خودکار کنند. این امر نیاز به واسطه‌ها را کاهش می‌دهد، سرعت معاملات را افزایش می‌دهد و شفافیت در بازار املاک و مستغلات را تضمین می‌کند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۶ شهرستان Cook، Ill.، از بلاک چین برای ایجاد پایگاه داده‌ای برای انتقال و ردیابی مالکیت املاک استفاده کرد. هنگامی که این معاملات رخ می‌دهد، علاوه بر سند کاغذی سنتی، خریدار یک توکن دیجیتال دریافت می‌کند که می‌تواند به عنوان مدرک مالکیت استفاده شود.
• مدیریت زنجیره تأمین: مدیریت زنجیره تأمین شامل چندین مالک و معاملات پیچیده‌ای است. قراردادهای هوشمند می‌توانند فرایندهایی مانند اجرای سفارش، مدیریت موجودی و تسویه حساب‌های پرداخت را خودکار و ساده‌تر کنند. با استفاده از قراردادهای هوشمند، شرکت‌کنندگان در زنجیره تأمین می‌توانند شفافیت، ردیابی و کارایی در حرکت کالاها و خدمات را تضمین کنند. در زمینه زنجیره تأمین، قراردادهای هوشمند می‌توانند در ردیابی و مدیریت کالاها کمک کنند.

به‌عنوان‌مثال، یک smart contract ممکن است زمانی که یک کانتینر محموله به مقصد خود رسیده و سنسورهای IoT نشان دهند که باز نشده و محتویات آن در دمای مناسب، رطوبت مناسب و بدون تکان خوردن زیاد در طول سفر نگهداری شده است، وجوه را آزاد کند. این امر می‌تواند منجر به شفافیت بیشتر در زنجیره تأمین و کاهش هزینه‌ها شود.

بسیاری از صنایع دیگر نیز می‌توانند از قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک‌چین بهره‌مند شوند. خودکار کردن پرداخت‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌تواند از هزینه‌های اضافی جلوگیری کند و از تقلب جلوگیری شود. هنرمندان موسیقی می‌توانند مالکیت موسیقی را در بلاک‌چین ثبت کنند و سپس یک smart contract را برای اطمینان از پرداخت حق امتیاز در هنگام استفاده از موسیقی برای مقاصد تجاری تعریف کنند. قراردادهای هوشمند و بلاک‌چین می‌توانند صنعت خودرو را دگرگون کنند. آن‌ها می‌توانند اطلاعات مربوط به نگهداری خودرو، سابقه تصادفات و مالکیت خودرو را در دسترس خریدار و فروشنده قرار دهند.

انواع قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند را می‌توان بر اساس عملکرد و هدف آن‌ها به انواع مختلفی تقسیم کرد. به طور کلی چهار نوع قرارداد هوشمند وجود دارد.

1. قراردادهای پرداخت (Payment contracts): قراردادهای پرداخت انتقال وجه بین طرفین را بر اساس شرایط از پیش تعیین‌شده تسهیل می‌کنند. این قراردادها می‌توانند فرآیندهای پرداخت را خودکار کنند و اطمینان حاصل کنند که پول‌ها تنها در صورتی انتقال داده می‌شوند که توافق بین طرفین انجام شده باشد. به عنوان مثال، یک قرارداد پرداخت زمانی انجام می‌شود که کالا توسط خریدار دریافت شده باشد.
2. قراردادهای امانی (Escrow contracts): قراردادهای امانی به عنوان واسطه در معاملات عمل می‌کنند و وجوه یا دارایی‌ها را تا زمانی که شرایط خاصی تحقق یابد نگه می‌دارند. آن‌ها در معاملات همتا به همتا یک لایه امنیتی و اعتماد اضافه دارند تا مطمئن شوند که هر دو طرف تعهدات خود را قبل از آزاد شدن وجوه یا دارایی‌ها انجام داده‌اند.
3. قراردادهای حاکمیتی (Governance contracts): قراردادهای حاکمیتی تصمیم‌گیری غیرمتمرکز را در یک شبکه بلاک چین یا سازمان امکان‌پذیر می‌کنند. این قراردادها به دارندگان توکن اجازه می‌دهند تا در پیشنهادات یا تغییرات قوانین شبکه رای دهند و حاکمیت دموکراتیک و شفاف را تضمین کنند.
4. قراردادهای چند امضایی (Multi-signature contracts): این نوع قرارداد هوشمند به چندین امضای تأییدکننده نیاز دارد تا یک تراکنش اجرا شود. این امر امنیت قرارداد را افزایش می‌دهد زیرا برای اجرای تراکنش، همه طرفین باید موافقت خود را اعلام کنند. قراردادهای چند امضا در مواردی مانند معاملات تجاری مهم یا دسترسی به دارایی‌های حساس مفید هستند که نیاز به تأیید چندین ذینفع وجود دارد.

مزایای قراردادهای هوشمند

استفاده از قراردادهای هوشمند مزایای تجاری و امنیتی بسیاری دارد، از جمله:

• صرفه‌جویی در هزینه: قراردادهای هوشمند نوید انجام خودکار فرآیندهای تجاری بین سازمان‌ها را می‌دهند. با خودکار شدن فرآیندها، بسیاری از هزینه‌های عملیاتی حذف شده و باعث ذخیره در هزینه و دارایی‌هایی مانند استخدام نیروی انسانی می‌شود. یعنی با قراردادهای هوشمند، نیاز به نیروی انسانی برای نظارت بر یک فرآیند پیچیده بین سازمانی برطرف می‌شود.
• بهبود سرعت پردازش: قراردادهای هوشمند می‌توانند سرعت پردازش فرآیندهای تجاری را که در چندین شرکت اجرا می‌شوند، بهبود بخشند.
• قابلیت خوداجرایی: قراردادهای هوشمند به طور خودکار توسط شبکه انجام می‌شوند و نیاز به شخص سوم را برای مدیریت تراکنش‌های بین شرکت‌ها کاهش می‌دهند.
• قابلیت اطمینان: قراردادهای هوشمند همچنین می‌توانند از دفتر کل‌های بلاک‌چین و سایر فناوری‌های دفتر کل توزیع شده استفاده کنند. با توجه به اینکه هیچ فعالیت ثبت شده‌ای در این فناوری‌ها تغییر نمی‌کند، رکوردی که از اجرای فرایندهای پیچیده در این دفترکل‌ها ثبت می‌شود، کاملاً معتبر است. قراردادهای هوشمند همچنین از معاملات خودکار پشتیبانی می‌کند که احتمال خطای انسانی را از بین می‌برد و دقت اجرای قراردادها را تضمین می‌کند.

مشکلات و چالش‌های قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند، اگرچه فناوری نوآورانه‌ای هستند، اما با چالش‌های امنیتی و فنی مختلفی مانند سرقت سرمایه یا اختلال در فرآیندهای تجاری روبرو هستند که باید در هنگام برنامه‌ریزی برای اجرای آن‌ها در نظر گرفته شوند.

• امنیت: درست است که قراردادهای هوشمند برخی از مراحل مهم در یک فرآیند تجاری را ایمن می‌کنند، اما به دلیل ماهیت جدید این فناوری، هکرها همچنان به‌دنبال شناسایی راه‌های جدید هستند تا به امنیت آن‌ها آسیب بزنند. مثلاً، در روزهای اولیه رونمایی از اتریوم، هکرها موفق شدند ۵۰ میلیون دلار ارز رمزنگاری‌شده را از طریق سوء استفاده از آسیب‌پذیری‌های smart contract به سرقت ببرند.
• یکپارچگی: یکی از چالش‌های اصلی در زمینه یکپارچگی قراردادهای هوشمند، حفاظت از آن‌ها در برابر جعل رویدادهای ارسال شده توسط اوراکل‌ها است. اوراکل‌ها که جریان اطلاعات را به قراردادهای هوشمند تأمین می‌کنند، اگر توسط هکرها کنترل شوند و اطلاعات جعلی ارسال کنند ممکن است باعث اجرای اشتباه قراردادهای هوشمند شوند. برای جلوگیری از این امر، اوراکل‌ها باید به‌درستی برنامه‌ریزی شوند و از منابع داده معتبر استفاده کنند.
• انطباق و تنظیم قراردادهای هوشمند: یکی دیگر از چالش‌های مهم در زمینه انطباق قراردادهای هوشمند، اطمینان از اجرای صحیح آن‌ها در شرایط پیچیده است. قراردادهای هوشمند اغلب در محیط‌های پیچیده اجرا می‌شوند که شامل چندین طرف و شرایط مختلف است. در چنین شرایطی، ممکن است قراردادهای هوشمند به طور غیرمنتظره‌ای اجرا شوند و باعث ایجاد خسارت شوند. برای جلوگیری از این امر، قراردادهای هوشمند باید به دقت طراحی و آزمایش شوند.
• مدیریت : قراردادهای هوشمند اغلب پیچیده هستند و مدیریت آن‌ها دشوار است، اغلب به گونه‌ای تنظیم می‌شوند که تغییر قراردادها دشوار یا غیرممکن باشد. اگرچه این امر ممکن است یک مزیت امنیتی محسوب شود، اما در عین حال باعث می‌شود که ایجاد تغییرات در قراردادهای هوشمند دشوار باشد. اگر طرفین قرارداد بخواهند در توافقنامه smart contract یا در جزییات آن تغییری ایجاد کنند، باید قرارداد جدیدی ایجاد کنند. این امر می‌تواند باعث ایجاد هزینه‌های اضافی و تأخیر در فرآیند اجرا شود.
• دسترسی عمومی به اطلاعات موجود در قراردادهای هوشمند: از آن‌جایی که بلاک‌چین‌ها در دسترس عموم هستند، اطلاعات محرمانه‌ای که بدون رمزگذاری در یک بلاک‌چین ذخیره می‌شود، می‌تواند در معرض سوءاستفاده‌های مخرب قرار گیرد و هر کسی می‌تواند به اطلاعات ذخیره‌شده در بلاک‌چین دسترسی پیدا کند، حتی اگر این اطلاعات محرمانه باشد. این می‌تواند منجر به افشای اطلاعات حساس، از دست دادن پول یا سایر آسیب‌ها شود.

هک و حمله به قراردادهای هوشمند

حملات سایبری برخی از خطرات رایج و خطرناکی هستند که در قراردادهای هوشمند اتفاق افتاده‌اند. این حملات عبارتند از:

• حملات مربوط به استفاده چندباره (Reentrancy Attacks): در این حملات، ماینرها قراردادهای سودآور را پیش‌بینی می‌کنند و آن‌ها را با هزینه‌های بالاتر تکرار می‌کنند.
• حملات وابسته به ترتیب تراکنش (Transaction Order Dependence Attacks) یا «Frontrunning»: در این حملات، ماینرها قراردادهای سودآور را پیش‌بینی می‌کنند و آن‌ها را با هزینه‌های بالاتر تکرار می‌کنند.
• حملات تغذیه اجباری (Force-Feeding Attacks): نوعی حمله سایبری است که در قراردادهای هوشمند اتریوم رخ می‌دهد. در این حمله، مهاجم مبالغ زیادی از اتریوم (Ether) را به smart contract ارسال می‌کند و در نتیجه باعث می‌شود منطق قرارداد که به موجودی وابسته است، مختل شود. به عنوان مثال، اگر smart contract به ازای افزایش موجودی، پاداش پرداخت می‌کند، مهاجم می‌تواند با ارسال مقادیر زیادی اتریوم، موجودی قرارداد را تا حدی افزایش دهد که باعث ایجاد پاداش‌های غیرواقعی شود.
• پرداخت هزینه تراکنش اضافی (Gas Griefing): یک نوع حمله سایبری است که در قراردادهای هوشمند اتریوم رخ می‌دهد. در این حمله، مهاجم به smart contract هزینه تراکنش بسیار کمی را نشان می‌دهد به‌طوری که این هزینه برای اجرای صحیح قرارداد کافی نیست و همین امر باعث می‌شود که smart contract به طور ناقص اجرا شود یا حتی به طور کامل شکست بخورد. در این حالت عملکرد ضعیف شده و هزینه پرداخت شده از بین می‌رود. بنابراین، مهم است که توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند اقدامات امنیتی لازم را برای محافظت از قراردادهای خود در برابر این حملات انجام دهند.
• وابستگی به شناسه زمانی (Timestamp Dependence): شناسه‌های زمانی نشانه‌های زمانی هستند که توسط گره‌هایی که قراردادهای هوشمند را اجرا می‌کنند ایجاد می‌شوند. از آنجایی که هماهنگ‌سازی کامل هر گره دشوار است، شناسه‌های زمانی می‌توانند دستکاری شوند تا حملات منطقی علیه قراردادهایی ایجاد کنند که مقررات حساس به زمان را اجرا می‌کنند.

حملات داس (Denial of Service (DoS)): نوعی حمله سایبری است که در آن مهاجم با بارگذاری بیش از حد یک سرویس، دسترسی کاربران قانونی را محدود می‌کند. این حملات می‌توانند به روش‌های مختلفی انجام شوند، از جمله:

• ارسال ترافیک زیاد به یک سرور یا شبکه
• ارسال درخواست‌های غیرقانونی به یک سرور یا شبکه
• استفاده از نقاط ضعف امنیتی در یک سرور یا شبکه

قراردادهای هوشمند از اجرای عملیات بر روی اعداد صحیح استفاده می‌کند تا اعتبار تراکنش‌ها تأیید شوند. اگر این عملیات‌های عدد صحیح خارج از محدوده مقادیر مجاز قرار بگیرند، ممکن است باعث ایجاد خطای منطقی در قراردادها شوند. این خطاهای منطقی می‌توانند منجر به سرقت سرمایه، از دست رفتن داده‌ها یا سایر مشکلات جدی شوند.

به همین دلیل، مهم است که توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند از این محدودیت‌های عدد صحیح آگاه باشند و کد خود را به‌گونه‌ای طراحی کنند که از بروز این مشکلات جلوگیری کند. همچنین، آزمایش‌های جامع می‌توانند به شناسایی و رفع این مشکلات قبل از اجرای قراردادهای هوشمند کمک کنند.

کاربرد قراردادهای هوشمند در DeFi و NFT

در حالی که Ethereum محبوب‌ترین پلتفرم بلاک چین برای قراردادهای هوشمند است، رقبای آن از جمله کاردانو اکوسیستم‌های جدیدی را برای توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز ایجاد کرده‌اند. مثلا بسیاری از پلتفرم‌ها از جمله Hyperledger، Tezos و Corda امکان استفاده از قراردادهای هوشمند را فراهم کرده‌اند. با افزایش پذیرش بیت‌‌کوین و پشتیبانی از فناوری‌های بلاک‌چین، محبوبیت قراردادهای هوشمند هر روز بیشتر می‌شود.

الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند داده‌ها را تجزیه و تحلیل کنند و اقداماتی را بر اساس قوانین از پیش تعیین‌شده‌ای که در قراردادهای هوشمند تعبیه شده‌اند، اجرا کنند. این ترکیب هوش مصنوعی و قراردادهای هوشمند می‌تواند به اتوماسیون و سیستم‌های هوشمندی منجر شود که می‌توانند در زمان واقعی با رویدادهای واقعی جهان سازگار شوند و به آن‌ها پاسخ دهند. قراردادهای هوشمند در صنایع مختلف مانند حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) استفاده می‌شوند. نمونه‌های محبوب قراردادهای هوشمند در این زمینه‌ها عبارتند از:

DeFi

DeFi یکی از مهم‌ترین موارد استفاده از قراردادهای هوشمند است. برنامه‌های DeFi از قراردادهای هوشمند برای ارائه خدمات مالی بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها استفاده می‌کنند. این برنامه‌ها وام‌دهی، وام‌گرفتن، معاملات و کشاورزی بازده را تسهیل می‌کند. یکی از محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز که از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند Uniswap است. استفاده از بلاک‌چین اتریوم، به کاربران Uniswap اجازه می‌دهد تا رمزارزهای پایه را بدون نیاز به بانک‌ها یا سایر مقامات مرکزی معامله کنند.

توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT ها)

توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT ها) یکی از محبوب‌ترین موارد استفاده از قراردادهای هوشمند هستند. آن‌ها به کاربران اجازه می‌دهند مالکیت غیرقابل تغییر دارایی‌های دیجیتال منحصربه‌فرد را نشان دهند و ایجاد، مالکیت و انتقال آن‌ها را به‌صورت ایمن امکان‌پذیر می‌کنند. CryptoKitties یکی از اولین بازی‌هایی بود که از NFT ها استفاده کرد. در سال ۲۰۱۷، یک گربه CryptoKitties با قیمت حدود ۱۷۰/۰۰۰ دلار فروخته شد. NFT ها کاربردهای مختلفی دارند، از بازی‌ها گرفته تا هنر، موسیقی و موارد دیگر. آن‌ها به ایجاد بازارهای جدید برای دارایی‌های دیجیتال کمک می‌کنند و به هنرمندان و سازندگان این امکان را می‌دهند که مستقیماً با طرفداران خود ارتباط برقرار کنند.

آینده قراردادهای هوشمند در دنیای واقعی 

قراردادهای هوشمند پیچیده هستند و پتانسیل آن‌ها فراتر از انتقال ساده دارایی‌ها است. آن‌ها می‌توانند معاملات را در طیف گسترده‌ای از زمینه‌ها، از جمله فرآیندهای حقوقی، حق بیمه، توافق‌نامه‌های تأمین مالی جمعی و مشتقات مالی اجرا کنند. قراردادهای هوشمند می‌توانند بسیاری از فرآیندهای روتین و تکراری را که در حال حاضر مردم برای انجام آن‌ها هزینه‌های زیادی به بانک‌ها و وکلا می‌پردازند را ساده و خودکار کنند. این امر باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها، شفافیت و کارایی بیشتر می‌شود.

نقش وکلا ممکن است در آینده تغییر کند، زیرا قراردادهای هوشمند قابلیت‌های جدیدی را به دست می‌آورند که می‌توانند بسیاری از وظایفی را که در حال حاضر توسط وکلا انجام می‌شوند، خودکار یا ساده کنند. به‌عنوان‌مثال، قراردادهای هوشمند می‌توانند قراردادهای حقوقی سنتی را اجرا کنند و قالب‌های smart contract قابل‌تنظیم ارائه دهند. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند می‌توانند فرایندها را خودکار کنند، رفتار را کنترل کنند و در زمان واقعی حسابرسی و ارزیابی ریسک انجام دهند. این می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های حقوقی و بهبود کارایی شود.

وکلا همچنان نقش مهمی در زمینه قراردادهای هوشمند خواهند داشت. آن‌ها می‌توانند به درک بهتر قوانین و مقررات مربوط به قراردادهای هوشمند کمک کنند و در حل اختلافات مربوط به این قراردادها نقش داشته باشند. همچنین، وکلا می‌توانند به مشاغل کمک کنند تا قراردادهای هوشمند خود را به‌درستی طراحی و پیاده‌سازی کنند تا از وقوع مشکلات حقوقی جلوگیری کنند.

قراردادهای هوشمند می‌توانند در خودکارسازی فرایندهای اینترنت اشیا (IoT) و محاسبات حاشیه (edge computing) مؤثر باشند. به‌عنوان‌مثال، یک شرکت خدمات عمومی ممکن است سرویسی ارائه دهد که در آن قراردادهای هوشمند به‌صورت خودکار تغییرات نرخ برق را اجرا کنند. یعنی زمانی که مصرف برق به یک سطح مشخص رسید، smart contract می‌تواند به‌طور خودکار دستگاه‌های پرمصرف مانند تهویه مطبوع را با استفاده از یک تنظیم‌گر IoT به‌طور خاص کنترل کند.

یکی دیگر از پتانسیل‌های مهم قراردادهای هوشمند این است که می‌توانند در زمینه‌های مختلفی مانند خرده‌فروشی و زنجیره تأمین مورد استفاده قرار گیرند. در زمینه خرده‌فروشی، قراردادهای هوشمند می‌توانند در خودکار سازی فرایندهای پرداخت و تحویل کالا کمک کنند. به‌عنوان‌مثال، یک دستگاه خودپرداز ممکن است smart contract را اجرا کند که در پاسخ به پرداخت رمزنگاری‌شده، کالا را آزاد کند. این امر می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در زمان و هزینه برای خرده‌فروشان و مشتریان شود.

سخن پایانی

قراردادهای هوشمند برای خودکار کردن فرآیندهای تکراری و سرت بخشیدن بر روند انجام کارها در حوزه‌های مختلف به‌کار می‌رود. باتوجه به اینکه قراردادهای هوشمند بر روی بلا‌ک‌چین اجرا می‌شوند قابلیت اطمینان بالایی دارند علاوه بر آین صرفه‌جویی در زمان و هزینه و افزایش سرعت و خوداجرایی از دیگر مزیت‌های مهم قراردادهای هوشمند است. در کنار این مزیت‌ها برخی خطرات امنیتی و مدیریتی این قراردادها را تهدید می‌کنند که کمی قبل‌تر مفصل به‌ آن‌ها اشاره کردیم. ماهیت تازه این فناوری باعث شد تا هکرها آن‌ها را با روش‌های مختلف تهدید کنند که باید دربرابر آن‌ها نکات امنیتی مهم را رعایت کرد.

در پایان به آینده قراردادهای هوشمند و کاربرد روزافزون آن‌ها در فضای دیفای و NFT پرداختیم که ابعاد مختلف این فناوری در این حوزه‌ها استفاده می‌شود. به نظر شما این قراردادها چه کاربردهای دیگری دارند؟