توسط : در دهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، وجود اختلاف نظر بین فعالان حوزه بانکی به وضوح قابل مشاهده بود. برخی از فعالان معتقدند که سیستم‌های متمرکز بانکی و دیفای در جنبه‌های اساسی با یکدیگر در تضاد هستند، در حالی که گروه دیگر این دو حوزه را به عنوان مکمل یکدیگر در نظر می‌گیرند.
عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاک‌چین ایران، درباره راهکارهای دیفای در زمینه دسترسی محدود اظهار نظر کرد:
“دیفای و سیستم بانکداری به طور معمول متناقض هستند. بانک به عنوان یک نهاد متمرکز، خدماتی در حوزه مالی ارائه می‌دهد، در حالی که سیستم غیرمتمرکز، مانند دیفای، این خدمات را بدون نیاز به وجود یک نهاد متمرکز فراهم می‌کند. به عنوان مثال، یکی از مفاهیمی که در اینجا مطرح می‌شود، وام هوشمند است. در این سیستم، یک استخر نقدینگی وجود دارد و افراد به عنوان وام‌دهنده و وام‌گیرنده در آن حضور دارند، بدون اینکه نیازی به وجود یک نهاد مانند بانک باشد.”
او افزود: سیستم‌های متمرکز باید از این موضوع درس بگیرند که به بازار توجه کنند. اولین درسی که دیفای به ما می‌دهد، این است که اقتصاد دستوری نیست و دیگر شفافیت منابع در تمامی بخش‌ها مانند تامین مالی و وام‌دهی و غیره وجود دارد. ما باید از این درس‌ها یاد بگیریم و حداکثر شفافیت را در فرآیند تصمیم‌گیری داشته باشیم. یک الگوی دیگر این است که بانک‌ها نباید این ادبیات را در مورد فین‌تک‌ها فراموش کنند و به جای آن، آنها را دنبال کنند. یک درس دیگر که از دیفای می‌توان آموخت، توزیع اجزای نهادهای متمرکز است. در گذشته، تنها دوازده شرکت پرداخت PSP وجود داشتند، اما وقتی پرداخت‌یاری باز شد، بیش از صد پرداخت‌یار فعال شدند. این بدان معناست که بیش از صد نوآوری جدید برای کسب و کارها ایجاد شده است.
آشتیانی بیان کرد: در حال حاضر درباره یک کلاس دارایی جدید صحبت می‌کنیم که سرمایه‌گذاران جهانی به سوی کریپتوجذب شده‌اند. اما آیا می‌دانستید که بانک مرکزی در تاریخ ۱۰ دی ۹۶ بانک‌ها و موسسات مالی را از ورود به این حوزه منع کرد؟ درست است که بانک مرکزی نگرانی‌هایی درباره پولشویی دارد. راه حلی برای این امر از سال ۲۰۱۷ کشف شده است و گفته می‌شود که باید بیشترین شفافیت را داشته باشیم. در حال حاضر، استفاده از ارزهای رمزنگاری شده (کریپتوکارنسی) در جهان برای جرایم در هر سطحی هنوز به نسبت کمی از فیات (ارزهای معمولی) تعلق نگرفته است. این به این دلیل است که برای مجرمان باهوش، استفاده از رمزارز آخرین گزینه است، زیرا آنها می‌دانند که کریپتو از لحاظ شفافیت قابل تعقیب است.
فرهاد اینالویی، رئیس هیات مدیره شرکت جهان ارقام پارس که مدیریت این پنل را برعهده داشت، درباره همکاری دیفای و سیفای بانک‌ها بیان کرد:
“بانک‌ها باید فین‌تک‌ها را قبول کرده و فضا را برای عموم باز کنند. این امر حرف درستی است و نیازمند برقراری تعامل درست است. به عنوان مثال، در دیفای، امکان انجام تراکنش‌هایی مانند فلش لون یا وام در لحظه وجود دارد. به این معنی است که می‌توانیم وام را دریافت کرده و آن را تسویه کنیم. این مثال نشان می‌دهد که در سیستم‌های متمرکز، این امکانات وجود ندارند و اهمیت و کاربرد آنها را نشان می‌دهد، اگرچه برخی از خدمات هنوز به صورت متمرکز عرضه می‌شوند. بانکداری الکترونیکی یک سیستم بانکداری متمرکز است، در حالی که بانکداری دیجیتال غیرمتمرکز است. تعداد سرویس‌های بانکی متمرکز حدود ۱۲۰ عدد است، در حالی که در سیستم‌های توزیع شده در سراسر جهان بیش از ۵۰۰ سرویس وجود دارد. بانک‌ها دارای هوش هستند و می‌توانند تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند، و به همین دلیل است که بانک‌ها همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و پیشرو هستند.”
رضا قربانی، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران، در مورد دیفای اظهاراتی داشت. او اشاره کرد:
“دیفای یکی از جدی‌ترین فناوری‌ها در روند‌های مالی است. اگرچه امروزه ممکن است این مفهوم به نظر انتزاعی برسد، اما چند سال قبل موضوعاتی مانند فین‌تک و رمزارز نیز مبهم بودند ولی اکنون اکوسیستمی دارند. قربانی برخی از مشکلات کلیدی سیستم‌های متمرکز را شامل کنترل متمرکز، دسترسی محدود، ناکارآمدی، عدم کارایی و شفافیت عنوان کرد. در حالی که به سمت دیفای حرکت می‌کنیم، باید بپرسیم کدام یک از این پنج چالش قرار است حل شود؛ زیرا اگر هیچ یک از این چالش‌ها وجود نداشته باشد، دیفای نمی‌تواند به عنوان یک راه‌حل مطرح شود. قربانی همچنین تأکید کرد که در هر پدیده جدید، باید ریسک‌های آن را بررسی و مدیریت کرد و برخورد سلبی نداشته باشیم.”
قربانی درباره مشکلات کنترل متمرکز اظهار نظر کرد: این یک مسئله تاریخی است و در جوامع سنتی، به صورت سلسله‌مراتبی زندگی می‌کردند. تا زمانی که این سیستم‌های متمرکز، که دولت نمونه‌ای از آن است، شکل نگرفته بودند، پیشرفت نیز وجود نداشت. سابقه استفاده از پول متمرکز در جهان نیز به مدت ۱۲۰ سال برمی‌گردد.
سیستم‌های متمرکز در واقع یک دستاورد بزرگ بشری هستند و حذف آنها ممکن نیست؛ بلکه هدف ما توسعه آنهاست. سیستم‌های بانکی که بر پایه پول متمرکز رشد کرده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که چگونه در این فضای جدید نقش‌آفرینی کنند. پاسخ به این سؤال در دیفای خلاصه شده است. پروژه‌هایی وجود دارند که قرار است به سیستم‌های متمرکز کمک کنند و دیفای به عنوان یک راه‌حل به مسائلی که این سیستم‌ها ایجاد کرده‌اند، پاسخ می‌دهد. یکی از این مسائل کنترل است. به عنوان مثال، در یک فضای متمرکز، من کنترلی بر روی سرمایه‌گذاری‌هایم ندارم، در حالی که در دیفای اینطور نیست. دیفای هدفش حذف واسطه نیست، بلکه قصد دارد با استفاده از کد و اپلیکیشن، آن را جایگزین کند.
حسین یعقوبی، مدیر واحد بلاک‌چین شرکت خدمات اطلاعاتی، درباره تعریف خدمات مالی غیرمتمرکز اظهار نظر کرد:
“ما می‌توانیم دیفای را به عنوان بانکداری بدون نیاز به بانک تعریف کنیم. به عنوان یک کاربر، نیازمند خدمات بانکی هستم، نه بانک خود. اگر یک فین‌تک قادر باشد این خدمات را فراهم کند، نیازی به بانک نخواهم داشت. در گذشته، ما درباره بانکداری بدون شعبه صحبت می‌کردیم که این فقط یک نمونه از ظهور فناوری بود. سپس، بحث بانکداری باز مطرح شد که بانکداری بدون کانال و با ارائه خدمات توسط فین‌تک‌ها را شامل می‌شد. اما خدمات بانکداری باز همچنان بر پایه هسته بانک تعریف می‌شوند. انقلاب بلاک‌چین در حوزه مالی به این معناست که لایه اعتمادسازی را تغییر می‌دهد و دیگر نیازی به بانک مرکزی و نهادهای متمرکز نداریم.”
او افزود: دیفای به دو جنبهٔ شفافیت در فرآیندها و اطلاعات مالی پرداخته است که در گذشته برای مشتریان بانک‌ها پنهان بوده است. جنبهٔ دوم مربوط به حکمرانی و تنظیم‌گری جمعی در حوزهٔ دیفای است. تصمیم‌گیری در بانک‌ها در یک محیط مرکزی صورت می‌پذیرد که شاید فقط نهاد نظارتی از آن آگاه باشد. اما اکنون با طیفی مواجه هستم که در یک سوی آن سنترالیزه و متمرکز قرار دارد و در سوی دیگر آن زنجیرهٔ غیرمتمرکز. بانک‌ها ممکن است تمایل داشته باشند خود را در این طیف پوشش دهند و بخشی از خدمات خود را به صورت غیرمتمرکز ارائه دهند.
ریال دیجیتال تا پایان سال توسعه پیدا می‌کند
یعقوبی درباره CBDC و ریال دیجیتال صحبت کرد. او اظهار داشت:
“ریال دیجیتال قابلیت انتقال نقدینگی بین فرد به فرد را دارد و از قرارداد‌های هوشمند پشتیبانی می‌کند، همچنین بانک‌ها قادرند آن را برنامه‌ریزی کنند. از سال گذشته، توسعه فنی ریال دیجیتال به پایان رسیده و وارد مرحله آزمایشی شده‌ایم. سه بانک ملی، ملت و تجارت در حال حاضر خدمات ریال دیجیتال را برای کاربران ارائه می‌دهند و بانک‌های دیگری مانند پست بانک، رفاه و آینده نیز در حال اقدام هستند. ریال دیجیتال از طریق بستر بلاک‌چین به کیف خزانه بانک‌ها منتقل می‌شود و پس از آن به افراد نهایی تحویل داده می‌شود. در نظر داشته باشید که ریال دیجیتال یک استیبل کوین نیست، بلکه یک فیات است. به عبارت دیگر، بانک مرکزی بخشی از ارزش اسکناسی که قصد چاپ آن را دارد را به ریال دیجیتال تبدیل می‌کند و این نوع ارزش پول رسمی کشور است. طبق تصمیم شورای پول و اعتبار، در مرحله آزمایشی، حجم ریال دیجیتال می‌تواند محدودیتی داشته باشد. همچنین، مشتریان حداکثر می‌توانند پنج کیف دیجیتال داشته باشند و در هر کیف، تا سقف ۱۵ میلیون تومان، تراکنش مجاز است. به عبارت دیگر، در پنج کیف، مجموعاً می‌توان تا ۷۵ میلیون تومان جابه‌جا کرد. همچنین، سرویس‌های انتقال بین کیف‌ها و سایر خدمات مشابه نیز در دسترس قرار گرفته‌اند.”
