صفحه اصلی > آموزش و آموزش رمزارز : منظور از وایت پیپر ارز دیجیتال چیست؟

منظور از وایت پیپر ارز دیجیتال چیست؟

وایت پیپر

آیا تا به حال اسم وایت پیپر را شنیده‌اید؟ این که می‌گویند هر ارزدیجیتال، باید وایت پیپر مخصوص به خود را داشته باشد.

در دنیای بازار ارزهای دیجیتال، یکی از مفاهیم مهم برای فهم بهتر یک پروژه، “وایت پیپر” است. وایت پیپر به عنوان یک سند توضیحی، وظیفه دارد اهداف یک پروژه ارزدیجیتال را با دقت و وضوح بیان کند. این سند از ترکیب متن، تصاویر و نمودارها برای شرح جزئیات پروژه استفاده می‌کند.

با مطالعه وایت پیپر، علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران می‌توانند بهترین آگاهی را از اهداف یک پروژه داشته باشند و به تصمیم‌گیری دقیق‌تر در مورد سرمایه‌گذاری بپردازند. این سند به واسطه ارائه توضیحات دقیق و کامل، ارتباط مستقیم با جزئیات فنی و عملکرد پروژه را فراهم می‌کند. 

نگاهی عمیق به وایت پیپر ارزدیجیتال

واژه “وایت پیپر” یکی از اصطلاحات مرتبط با ارزهای دیجیتال است و در واقع به یک فایل “PDF” اشاره دارد که فناوری و اهداف اصلی پشت یک پروژه ارزدیجیتال را تشریح می‌کند. این سند شامل حقایق، آمار و نمودارهایی مرتبط با ارزدیجیتال است که با مطالعه آن، سرمایه‌گذاران ممکن است به سمت سرمایه‌گذاری جذب شوند.

وایت پیپر اساسی برای هر پروژه است و سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا درک کاملی از رقابت‌ها و ویژگی‌های منحصر به فرد این پروژه را داشته باشند. این سند برخلاف اکثر کاغذهای راهنمای محصولات دیگر، اطلاعات مختصر با توضیحات فنی را ارائه می‌دهد. از نمونه‌ وایت پیپرهای مشهور و کامل می‌توان به بیت‌کوین اشاره کرد که سیستم همتا به همتا (P2P) را در سال ۲۰۰۸ توسط ساتوشی ناکاموتو ارائه داد.

مطالعه وایت پیپر هر پروژه ارزدیجیتال اهمیت زیادی دارد. این اطلاعات به شما کمک می‌کنند تا پروژه مورد نظر خود را بهتر درک کنید و مشکلات و اهداف آن را بیابید. همچنین، این اسناد به شما امکان می‌دهند تا اعتبار توکن پروژه را ارزیابی کرده و با دقت بیشتر، تصمیم به سرمایه‌گذاری در آن بگیرید.

بیشتر بخوانید: کریپتو کارنسی(رمزارز) چیست؟

وایت پیپر

اطلاعات موجود در سپیدنامه یا وایت پیپر

تمامی وایت پیپرها دارای یک ساختار و اصول خاصی هستند که اطلاعات را به مخاطبان منتقل می‌کنند. هر یک از این اسناد از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که در هرکدام اطلاعات خاصی ارائه می‌شود.

خلاصه:

هر وایت پیپر باید یک چکیده داشته باشد که به خواننده یا سرمایه‌گذار امکان بدهد در ابتدا تصویر کلی از پروژه را درک کند. این چکیده معمولاً ۱ یا ۲ پاراگراف است.

مقدمه:

در بخش مقدمه، یک معرفی کلی از پروژه ارائه می‌شود و در چند جمله کوتاه، حوزه فعالیت پروژه در بازار ارزهای دیجیتال بیان می‌شود.

شناسایی مشکل:

بخش شناسایی مشکل به ما نشان می‌دهد که هدف اصلی پروژه چیست و مشکل اساسی که قصد حل آن را دارد چیست. به عنوان مثال، وایت پیپر اتریوم بهبود مواردی مانند آلت‌کوین‌ها و متاپروتکل‌ها را بر روی بلاک‌چین مطرح می‌کند.

راهکار پیشنهادی:

در این بخش، گروه توسعه دهنده راهکارهایی برای حل مشکل ارائه می‌دهد و سعی می‌کند مخاطب را به سمت سرمایه‌گذاری جلب کند.

جزئیات فنی:

متخصصان بخش بلاک‌چین به توضیح جزئیات فنی و تخصصی پروژه پرداخته و اطلاعات را برای مخاطبان ساده‌تر کنند.

معرفی توکن:

این بخش به معرفی توکن اختصاصی پروژه اختصاص دارد و نقش آن در پروژه‌های ارزهای دیجیتال را توضیح می‌دهد.

معرفی تیم توسعه دهنده:

در بخش پایانی وایت پیپر، تیم توسعه دهنده معرفی می‌شود و نحوه کار و تخصص آنها به مخاطبان توضیح داده می‌شود. این ساختار معمولی برای وایت پیپرها به کار گرفته می‌شود تا اطلاعات به شکل سازمان‌یافته و قابل درک برای مخاطبان ارائه شوند.

اهمیت وایت پیپرها در دنیای ارزهای دیجیتال

بازار ارزهای دیجیتال به عنوان یک بازار نوپا و نوظهور، با دیگر بازارهای سرمایه گذاری مانند فارکس و… مقایسه می‌شود. این نوآوری باعث افزایش اعتماد مردم به آن شده و پروژه‌های جدید در این حوزه نیاز به ایجاد اعتماد در میان جمعیت دارند. از این رو، انتشار سپیدنامه‌ها به عنوان یک وسیله برای معرفی دقیق پروژه و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران بسیار اهمیت دارد.

سپیدنامه‌ها، با ارائه جزئیات کامل یک پروژه بلاک چینی، نقش مهمی در اطمینان افراد از رسمیت و معتبر بودن یک پروژه ایفا می‌کنند. عدم وجود وایت پیپر ممکن است به عنوان نشانه‌ای برای مخاطبان نقص و عدم شفافیت در پروژه تلقی شود.

بنابراین، سپیدنامه‌ها باید با ویژگی‌های خاصی نوشته شوند تا به عنوان یک مرجع قابل اعتماد و معتبر تلقی شوند. از جمله ویژگی‌ها می‌توان به چکیده جذاب، طراحی مناسب، فرمت PDF، عدم استناد به نظرات شخصی، استفاده از قلم قوی و روان و ارائه نمودارها و شکل‌ها برای جلب توجه و درک بهتر اشاره کرد.

با این رویکرد، سپیدنامه می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای اطلاع‌رسانی شفاف و جلب اعتماد در بازار ارزهای دیجیتال عمل کند.

در حال حاضر، بهترین و معتبرترین راه برای یافتن سفیدنامه‌های پروژه‌ها مثل وایت پیپر دای، مراجعه به وب‌سایت‌های اختصاصی این پروژه‌ها می‌باشد. برای دریافت سفیدنامه، کافی است نام پروژه مورد نظر را در موتور جستجوی گوگل وارد کنید. سپس به وب‌سایت اختصاصی آن پروژه وارد شوید. در آخر، سفیدنامه را به صورت فایل PDF دانلود کنید و مطالعه نمایید.

وایت پیپر

وایت پیپرهای معروف ارزهای دیجیتال

پس از توضیح ساده اینکه وایت پیپر چیست؟ حالا زمان آن رسیده تا به معرفی مهم ترین وایت پیپرهای ارزهای دیجیتال بپردازیم. برخی از سپیدنامه‌های برجسته در حوزه ارزهای دیجیتال عبارت‌اند از:

وایت پیپر بیت‌کوین

سپیدنامه بیت‌کوین یک سند است که در آن توضیحات جامعی از یک سیستم پرداخت نقدی الکترونیک و همتا به همتا ارائه شده است. این سند توسط ساتوشی ناکاموتو، خالق ناشناس بیت‌کوین، در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و اساس اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز جهان را بنیان‌گذاری کرد.

سپیدنامه بیت‌کوین ایده‌ی یک شبکه همتا به همتا را ارائه می‌دهد که با استفاده از توابع هش، برچسب زمانی، گواه اثبات کار و زنجیره بلاک، تراکنش‌های بدون نیاز به واسطه‌های مالی را امکان‌پذیر می‌کند. سند بیت‌کوین همچنین مشکلات، چالش‌ها، راه‌حل‌ها و مزایای این سیستم را توضیح می‌دهد. بر اساس سپیدنامه بیت‌کوین، برخی از نقاط قوت و ضعف این ارزدیجیتال عبارت‌اند از:

– نقاط قوت بیت‌کوین

  • بیت‌کوین یک سیستم غیرمتمرکز است که نیازی به هیچ واسطه یا نهاد مالی ندارد و از تمرکززدایی بلاکچین بهره می‌برد.
  • بیت‌کوین از فناوری امضای دیجیتال و گواه اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌کند تا امنیت و صحت تراکنش‌ها را تضمین کند.
  • این ارز از یک شبکه همتا به همتا استفاده می‌کند که تراکنش‌ها را به صورت مستقیم و بدون نیاز به شخص ثالث مورد اعتماد انجام می‌دهد.

– نقاط ضعف بیت‌کوین

  • نوسانات قیمتی شدیدی دارد که می‌تواند باعث از دست رفتن ارزش و سرمایه‌گذاری‌های کاربران شود.
  • وابسته به اینترنت است و در صورت قطع شدن ارتباط یا دسترسی به شبکه، امکان استفاده از آن وجود ندارد.
  • بیش از حد مجازی و غیرقابل لمس است و در صورت از دست دادن کلید خصوصی یا کیف‌پول دیجیتال، دیگر قابل بازیابی نیست.

وایت پیپر اتریوم

وایت پیپر اتریوم، سندی است که توضیح جامعی از یک بستر برنامه‌ریزی قراردادهای هوشمند را ارائه می‌دهد. این سند توسط ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و تولد دومین ارزدیجیتال بر اساس بازار را مژده داد.

سپیدنامه اتریوم ایده‌ی یک بستر برای اجرای قراردادهای هوشمند را ارائه می‌دهد. قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاک‌چین اجرا می‌شوند و قوانین و شرایط یک توافق را به صورت خودکار اعمال می‌کنند. همچنین مشکلات، چالش‌ها، راه‌حل‌ها و مزایای این بستر را نیز توضیح می‌دهد.

اتریوم یک پلتفرم بلاک‌چینی است که از قراردادهای هوشمند، برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز و پروژه‌های مالی غیرمتمرکز هم پشتیبانی می‌کند. از جمله مزایا و چالش‌هایی که در وایت‌پیپر اتریوم قید شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مزایای اتریوم

  • اتریوم از زبان برنامه‌نویسی تورینگ کامل به نام سالیدیتی (Solidity) استفاده می‌کند، که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد قراردادهای هوشمند و برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز را با هر نوع منطق و قابلیت مورد نظر خود بنویسند.
  • اتریوم یکی از بزرگ‌ترین بسترهای پشتیبانی از پروژه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به اشخاص ثالث مورد اعتماد، از خدمات مالی مانند تبادل، وام‌گیری، سپرده‌گذاری، پرداخت، بیمه و غیره استفاده کنند.
  • اتریوم دارای یک جامعه فعال و متعهد از توسعه‌دهندگان، کاربران، سرمایه‌گذاران و سازمان‌ها است که به رشد و بهبود این پلتفرم کمک می‌کنند.

چالش‌های اتریوم

  • اتریوم در حال حاضر از الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) برای اجرای تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند که محدودیت در تعداد تراکنش‌هایی که در هر ثانیه می‌تواند پردازش کند ایجاد می‌کند.
  • اتریوم به دلیل انعطاف‌پذیری و قابلیت برنامه‌ریزی خود، ممکن است دچار مشکلات امنیتی و پایداری شود؛ به عنوان مثال، حمله هکری به یک قرارداد هوشمند به نام DAO منجر به سرقت ۵۰ میلیون دلار از اترهای کاربران شد.
  • با وجود رهبری اتریوم در زمینه قراردادهای هوشمند و برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز، رقابت با پلتفرم‌ها و نوآوری‌های دیگر بلاک‌چینی همچنان وجود دارد.

وایت پیپر سولانا

وایت پیپر سولانا، توسط آناتولی یاکوونکو، موسس سولانا، در سال ۲۰۱۷ منتشر شده و ارائه‌دهنده یکی از سریع‌ترین و بزرگ‌ترین بلاک‌چین‌های جهان است. وایت پیپر سولانا با معرفی گواه اثبات تاریخچه (Proof of History)، مکانیزمی جدید برای اندازه‌گیری زمان در سیستم‌های توزیع‌شده در بلاک‌چین، به جزئیات این پلتفرم پیشرفته پرداخته است.

این مکانیزم نفرین به سولانا می‌دهد که تا ۵۰ هزار تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند و از خدمات مالی غیرمتمرکز (DeFi)، بازی‌ها، هنر، انرژی و سایر زمینه‌ها پشتیبانی نماید. وایت پیپر سولانا علاوه بر ارائه مزایا، به بررسی چالش‌ها، مشکلات، و راه‌حل‌ها نیز پرداخته است.

سولانا در رقابت با بلاک‌چین‌های دیگر در زمینه‌های مختلف دارای تمایزهای بسیار زیادی شده است. بعضی از این زمینه‌ها عبارت‌اند از:

  • سرعت بالا: سولانا، به ادعای خود که تا ۵۰ هزار تراکنش را در هر ثانیه پردازش می‌کند، یکی از سریع‌ترین بلاک‌چین‌های جهان است. این سرعت بسیار بالاتر از رقبا مانند اتریوم، بیت‌کوین، کاردانو و تزوس می‌باشد.
  • استفاده از گواه اثبات تاریخچه: با استفاده از مکانیزم گواه اثبات تاریخچه، سولانا توانسته است تراکنش‌ها را به صورت موازی و مرتب پردازش کند و نیاز به انتظار برای تأیید بلاک‌ها را کاهش دهد.
  • قابلیت نوشتن قراردادهای هوشمند: سولانا به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد قراردادهای هوشمند و برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز را با هر نوع منطق و قابلیت مورد نظر بنویسند، همچنین از استاندارد توکن‌نویسی SPL (Solana Program Library) برای ایجاد توکن‌های بی‌همتا (NFT) و دیگر دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌کند.
  • پشتیبانی از پروژه‌های DeFi: سولانا یکی از بزرگ‌ترین بسترهای پشتیبانی از پروژه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) است، که کاربران می‌توانند بدون نیاز به اشخاص ثالث مورد اعتماد، از خدمات مالی مانند تبادل، وام‌گیری، سپرده‌گذاری، پرداخت و بیمه بهره‌مند شوند.

وایت پیپر بایننس کوین

ارزدیجیتال BNB یا بایننس کوین، توسط صرافی بزرگ بایننس (binance.com) به بازار عرضه شده است. این ارز در سال ۲۰۱۷ به بازار عرضه شد و در ابتدا بر اساس بلاک‌چین اتریوم (ERC-20) فعالیت می‌کرد. با امکانات بیشتری که با ایجاد بلاک‌چین مخصوص بایننس، یعنی بایننس‌چین (Binance Chain) در سال ۲۰۱۹ به وجود آمد، به این شبکه منتقل شد.

منافع و کاربردهای متعدد BNB که در وایت پیپر آن ذکر شده است، شامل موارد زیر می‌شود:

  • استفاده از BNB برای پرداخت کارمزد معاملات در صرافی بایننس، منجر به دریافت تخفیف‌های متنوع می‌شود. این تخفیف‌ها در طول زمان کاهش می‌یابند، از ۵۰ درصد در سال اول تا ۶٫۷۵ درصد در سال پنجم.
  • امکان خرید و فروش بیش از ۱۵۰ ارزدیجیتال مختلف با استفاده از BNB در صرافی بایننس، که BNB به عنوان یکی از جفت‌های معاملاتی اصلی محسوب می‌شود.
  • قابلیت استفاده از BNB برای اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز روی بلاک‌چین بایننس‌چین. این برنامه‌ها می‌توانند خدمات مالی چون تبادل، وام‌گیری، سپرده‌گذاری، پرداخت، بیمه و سایر خدمات را بدون نیاز به اشخاص ثالث مورد اعتماد ارائه دهند.
  • استفاده از BNB برای پرداخت هزینه‌ها، خرید کالا و خدمات، حمایت از پروژه‌ها و سایر موارد.

وایت پیپر کاردانو

وایت پیپر کاردانو، توضیحات گسترده‌ای از یک پلتفرم برای اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. این مستند، توسط چارلز هاسکینسون، یکی از موسسان اتریوم، در سال ۲۰۱۵ منتشر شد و یک بلاک‌چین پیشرفته و نوآورانه را به جهان معرفی کرد. وایت پیپر کاردانو ارتقاء یافته ایده‌ی یک بلاک‌چین با سه لایه را ارائه می‌دهد که به شرح زیر است:

  • لایه ابتدایی یا لایه تسویه (Settlement Layer)، مسئول انتقال و پرداخت ارز دیجیتال ADA می‌باشد و از الگوریتم اثبات سهم (Proof of Stake) برای اجماع استفاده می‌کند.
  • لایه دوم یا لایه محاسباتی (Computation Layer)، که مسئول اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز است و از زبان برنامه‌نویسی پلوتوس (Plutus) برای نوشتن قراردادهای هوشمند بهره می‌برد.
  • لایه سوم یا لایه فرهنگی (Cultural Layer)، که به حل اختلافات، تنظیم قوانین و مقررات می‌پردازد و از مکانیزم حکمرانی غیرمتمرکز (Decentralized Governance) برای ایجاد توافق در جامعه کاربران استفاده می‌کند.

نحوه بررسی یک وایت پیپر: بیایید تا وایت‌ پیپر شیبا اینو را باهم بررسی کنیم!

چندین سال پس از اعلام بیت‌کوین، «ریبوشی» به شوخی، یک ارزدیجیتال جدید به بازار عرضه کرد. یکی از نخستین میم‌کوین‌ها به نام «دوج کوین» بود که ایجاد شد و پس از آن، چندین میم‌کوین دیگر نیز به دنیای ارزهای دیجیتال پیوستند. یکی از جدیدترین میم‌کوین‌های محبوب با شباهت زیادی به DOGE و حتی الهام گرفته شده از میم مشابه، به نام «شیبا اینو» است. در اینجا وایت پیپر شیبا اینو را بررسی خواهیم کرد:

باید بیان کرد که با یک نگاه کلی به میم‌کوین‌ها، به نظر می‌آید که این ارزدیجیتال در دنیای کریپتو جدی گرفته نمی‌شود. در حالی که دوج‌کوین با نقش یک میم‌کوین نشان داد که می‌تواند بهتر از این تصورات عمل کند، اما هنوز میم‌کوین‌ها به عنوان ارزهای دیجیتال موقت تلقی می‌شوند. حالا شیبا اینو، که در سال ۲۰۲۰ وارد بازار شده است، قصد دارد در این بازار به ماندگاری دست یابد.

در وایت پیپر ارز شیبا اینو، آمده است که اکوسیستم این ارز از سه توکن تشکیل شده است.

۱- توکن اصلی (SHIB): این توکن که به عنوان توکن مرکزی اکوسیستم شیبا اینو شناخته می‌شود، با نام SHIB شناخته می‌شود و تامین کننده اصلی ارز دیجیتال در این اکوسیستم است. این توکن از استاندارد ERC-۲۰ برخوردار است و در زمان راه‌اندازی، مجموعه‌ای از ۱ کوادریلیون سکه تولید شده است. SHIB به عنوان پاداش برای حمایت مالی از اکوسیستم به دست می‌آید و همچنین می‌توان از آن برای پرداخت هزینه‌ها و معاملات در شبکه اتریوم استفاده کرد.

۲- توکن LEASH :LEASH کمیاب‌ترین توکن مرتبط با Shiba Inu است که حداکثر سقف تعداد آن ۱۰۷۶۴۶ واحد است. دارندگان LEASH می‌توانند از آن برای تامین نقدینگی در جفت LEASH-ETH در ازای توکن‌های BONE به عنوان پاداش سهام استفاده کنند.

۳- توکن BONE :BONE به عنوان توکن حاکمیتی در اکوسیستم شیبا اینو عمل می‌کند و امتیازات رای‌گیری در Doggy DAO را فراهم می‌کند. این توکن با عرضه ثابت ۲۵۰ میلیون واحد ارائه شده است و برای حمایت از نقدینگی در ShibaSwap اختصاص داده می‌شود. همچنین BONE می‌تواند برای ارائه نقدینگی در جفت معاملاتی BONE-ETH و پاداش به ارائه‌دهندگان نقدینگی مبادلات DAI و USDT به کار رود.

از جمله اجزای اکوسیستم شیبا اینو می‌توان به ShibaSwap، Dig، Shiboshi، انکوباتور Shiba Inu و تمرکززدایی اشاره کرد. ShibaSwap به عنوان یک صرافی غیرمتمرکز با خدمات گسترده از جمله استیکینگ، تبدیل ارز، سرمایه‌گذاری و دیگر خدمات شباهت به سایر صرافی‌ها را ارائه می‌دهد. Dig یک ابزار برای کمک به سرمایه‌گذاران در به اشتراک‌گذاری توکن‌ها و به دست آوردن نقدینگی است.

Shiboshi یک نوع NFT است که از بلاک‌چین اتریوم قابل دسترسی است و در انکوباتور Shiba Inu به شناسایی و پاداش دادن به خلاقیت‌هایی فراتر از هنرهای تجسمی اختصاص داده شده است. تمرکززدایی یکی از اهداف اصلی شیبا اینو است، که با تجدیدن نظر در سیستم کسب و توزیع ثروت، سیستمی متمرکز به دست مردم ارائه کند.

وایت پیپر

نتیجه‌گیری

اگر نیاز به دستیابی به اطلاعات دقیق و قابل اعتماد درباره یک ارز دیجیتال دارید، همواره به خواندن وایت پیپر مرتبط با آن ارز توصیه می‌شود. تحلیل‌ها و نظرات موجود در مورد یک رمزارز معمولاً بر پایه تفسیر شخصی و دیدگاه‌های مختلف تحلیل‌گران ارائه می‌شود.

اما زمانی که وایت پیپر یک ارزدیجیتال را مطالعه می‌کنید، اطلاعات را به زبان خود سازنده این ارز می‌شنوید. این امکان را دارید که اهداف اصلی پروژه را بررسی کرده و برنامه‌های اجرایی برای حل مشکلات را نیز به دقت مورد بررسی قرار دهید. با این نگاه، اگر به پیشرفت پروژه امیدوار باشید، می‌توانید به سرمایه‌گذاری و شروع به خرید و فروش بپردازید.

منبع: investopedia.com

عرفان شفیعی

پست های مرتبط

چگونه دامنه‌های ENS اتریوم با پسوند eth ثبت کنیم؟

اتریوم یکی از برجسته‌ترین شبکه‌های تراکنش‌های مالی استفاده می‌شود. یکی از خدمات…

۳۰ آبان ۱۴۰۳

اوراکل‌های بلاک‌چین: چالش‌ها و راه‌حل‌ها با استفاده از Chainlink

در دنیای بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند، مفاهیم جدید و پیشرفته‌ای وجود دارد…

۲۸ آبان ۱۴۰۳

استفاده از اوراکل‌های سخت‌افزاری در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز

در دنیای بلاکچین و قراردادهای هوشمند، اوراکل‌ها نقشی حیاتی ایفا می‌کنند. اوراکل‌ها…

۲۸ آبان ۱۴۰۳

دیدگاهتان را بنویسید